Μερικές φορές υπάρχουν κάποιες συμπτώσεις που σε τρομάζουν, σε δεύτερη σκέψη μάλλον η ωρίμανση του θέματος προκύπτει από διαφορετικές πλευρές στον ίδιο χρόνο.
Μικρή εισαγωγή για να πω ότι τελειώνοντας την παρακολούθηση της ταινίας της Haifaa al_Mansour διάβασα στο BBC Online το άρθρο και είδηση της Middle East Chief International Correspondent Lyse Doucet για την συμμετοχή των γυναικών, ως υποψήφιες, στις εκλογές του Δεκεμβρίου στη Σαουδική Αραβία.
«The change is slow and the wait long. But for Saudi suffragettes, even a vote in local elections is a step to celebrate. And in the conservative kingdom's third round of municipal polls on 12 December, women are also allowed to run as candidates for the first time.»Όντως οι αλλαγές αργούν και θα πρέπει να περιμένουν πολύ.
Last month, 6/2013, it was announced that women could ride bikes – albeit clothed head-to-toe, accompanied by a male guardian, in restricted areas and for recreation only. Responding to the bike shift, Wadjda's director, Haifaa al-Mansour, has said: "We should be happy that changes like this are taking place. I know they seem like they are small and they don't mean much, but it shows that attitudes towards women are changing, and women are getting more liberties, even if it is very slowly. There is still a long, long way to go, but hopefully things like this pave the way for bigger changes.Η ισότητα των δύο φύλων σε πολλά μέρη δεν λέει να φανεί ούτε σαν φως στο τούνελ. Θα μου πείτε, μήπως έχει επιτευχθεί στον δυτικό κόσμο όπου ισχυριζόμαστε ότι είναι και θεσμοθετημένη; Απαντήσεις πολλές και ενστάσεις άλλες τόσες.
Είναι γεγονός ότι η Haifaa al_Mansour έκανε μία ταινία για τις γυναίκες στη πατρίδα της, με θέμα τις γυναίκες. Ήρθε δε σε μια εποχή που η πατρίδα επιχειρεί και αλλάζει κάποια θέματα ως προς αυτές. Συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες, εργασία σε καταστήματα ειδών για γυναίκες, συμμετοχή σε εκλογές, αρχικά ένα είδος συμβουλίου παρά της Βουλής και τώρα στις Αυτοδιοικητικές εκλογές.
Ένα κορίτσι η Wadjda, Waad Mohammed, ζει με την μητέρα της, ενώ τους επισκέπτεται αραιά και που ο πατέρας.
Ένα αγοροκόριτσο θα έλεγα, πανέξυπνη, ευρηματική, προσπαθεί να αποκτήσει ένα ποδήλατο προκειμένου να ανταγωνίζεται τα αγόρια, συγκεκριμένα τον φίλο της. Με αφορμή την συμπεριφορά της στο σχολείο και τις αντιδράσεις, τους κανόνες του σχολείου και της κοινωνίας, σκιαγραφείται η θέση της γυναίκας στην Σαουδική Αραβία.
Μοιάζει απλοϊκή, δεν είναι. Κυλάει ήρεμα, ακολουθείς τα συναισθήματα των χαρακτήρων, τις απόψεις τους, το σημαντικότερο καταθέτει μία άκρως φεμινιστική πρόταση ενώ εσύ ως θεατής μυήσαι στο πρόβλημα, κατανοείς τη θέση της γυναίκας σ’ αυτή την άκρως συντηρητική κοινωνία, μία κοινωνία που από τα «γεννοφάσκια» σου σε κατατάσσει στο περιθώριο αφήνοντας τους άλλους, τους δυνατούς, τους ισχυρούς, τους κυρίαρχους να αποφασίζουν για σένα μα χωρίς εσένα.
Το αυτονόητο θεωρείται αυστηρώς ανάρμοστο.
Από τα αθλητικά παπούτσια, την αποφυγή θέσης σου στο οπτικό πεδίο ενός άνδρα σε απόσταση διακοσίων μέτρων, το αθώο γέλιο τρυφερών κοριτσιών, το τιτίβισμά τους πριν μπουν στη τάξη.
Δακρύζεις και γελάς. Πως να αποφύγεις το δάκρυ όταν είναι ακόμα παιδί κι όμως ο γάμος της αποφασίσθηκε, είναι δεκάχρονο κορίτσι που το υποχρεώνει η κοινωνία να παίζει κουτσό ολοσκεπασμένο, ένα κορίτσι όταν, αγκαλιά με την μάνα της που υποκρίνεται την αδιάφορη, βλέπει τον νέο γάμο του πατέρα της, ενώ η μάνα της υποφέρει και πρέπει να δεχτεί στωικά τον επιβαλλόμενο πόνο της καινούριας συζύγου.
Έτσι με τα μη και τα πρέπει, τους κανόνες και τις συνήθειες υποτάσσεσαι, γίνεσαι άβουλο ον, αντικείμενο προς κατανάλωση που πρέπει να είναι ευχάριστο, αδιαμαρτύρητο, ελκυστικό. Ελοχεύει η τιμωρία, ακόμη και ο θάνατος στις παραβιάζουσες το νόμο των Ιμάμηδων.
Γυάλινα πολυτελή κλουβιά στις τυχερές, ενσταυλισμένες οι άτυχες και οι δυο χαμένες κάτω από την εμπεδωμένη μέσω της αγωγής κατωτερότητα του φύλου σου.
Το ποδήλατο, το όνειρο προς την ελευθερία. Συμβολισμός; Ίσως.
Η ερμηνεία της Wadjda εξαιρετική όπως και του Abdullah, αλλά μέτριες οι των άλλων.
Λεπτομέρειες φροντισμένες. Ευφυέστατο το σενάριο, απολαυστικοί οι διάλογοι, ωραία η φωτογραφία.
Λιτά τα σκηνικά και περιορισμένα σε εσωτερικούς χώρους. Δύσκολα τα γυρίσματα. Πέντε χρόνια πήρε η υλοποίηση της ταινίας. Δυσκολία χρηματοδότησης. Η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτης στην Σαουδική Αραβία. Να σκεφθεί κανείς ότι η σκηνοθεσία γινόταν με μόνιτορ μια και η σκηνοθέτης δεν επιτρεπόταν να βρίσκεται ανάμεσα σε άνδρες.
Ήθελε να την γυρίσει στην πατρίδα της και ήταν σωστή η επιλογή. Κινήθηκε στο πνεύμα των νεορεαλιστικού κινηματογράφου και απέδωσε με μία ταινία δυνατή το θέμα της. Τάραξε τα λιμνάζοντα νερά εκ των έσω. Δεν έχει την δύναμη ενός ντοκιμαντέρ, δεν έκανε μία πικρή δύσκολη ταινία, επέλεξε τον απλό τρόπο να θίξει και να καταδείξει ένα μεγάλο θέμα, επώδυνο αν είσαι γυναίκα, μάνα κοριτσιών και μιας εγγονής.
Σκηνοθέτης: Haifaa al_Mansour
Σενάριο: Haifaa al_Mansour
Φωτογραφία: Lutz Retemeier
Μουσική: Max Richter
Editing: Andreas Wodraschke
Ηθοποιοί
Reem Abdullah: Μητέρα
Waad Mohammed: Wadjda
Abdullrahman Al Gohani: Abdullah
Sultan Al Assaf: πατέρας
Ahd Kamel: κυρία Hussa
Ibrahim Al Mozael: Καταστηματάρχης
Nouf Saad: Κατηχήτρια
Rafa Al Sanea: Fatima
Alanoud Sajini: Fatin
Rehab Ahmed: Noura
Dana Abdullilah: Salma
Mohammed Zahir: οδηγός
