Αγάπη (Amour) - 2012

Αγαπάς; Πόσο; Μέχρι πότε;
Είναι κλειστό κύκλωμα;
Το «Amour», η νέα ταινία του Michael Haneke, με αυτόν τον υπέροχο τίτλο έρχεται και χτυπάει τις ευαίσθητες χορδές μας.
Ο ανυποψίαστος κι άγνωστος γι’ αυτόν Haneke θα περίμενε ότι Παρίσι και Amour είναι ένα «αναίμακτο» δώρο αναψυχής. Δεν είναι.
Είναι όμως αγάπη, αγάπη δυνατή, αγάπη ατελείωτη. Αγάπη που δεν την σταματά ο ήχος του θανάτου, η αδυσώπητη φθορά του χρόνου, αγάπη που δεν την τρομάζει η προσφορά, που δεν μπερδεύεται με τον πόθο, τη λαχτάρα της σάρκας. Η σάρκα ρυτιδιασμένη, ανήμπορη, πονεμένη, αγγίζεται με αγάπη, τρυφερότητα, προσοχή, τελετουργικά.
Την ύλη που ηττημένη υποχωρεί σαν χορτασμένη τίγρη, με την ανωτερότητα αυτού που είδε, γοήτευσε, άγγιξε, άρπαξε, ρούφηξε.
Αυτή η αγάπη σαν καλλωπιστικό καλλιεργήθηκε προς τέρψιν του ζευγαριού. Ένα ζευγάρι που αντέχει. Ένα ζευγάρι που κόντρα στους καιρούς επιβιώνει με ενδιαφέρον, τροφοδοτείται από πνευματική τροφή, τέχνη. Μέχρι που ο θάνατος αποφασίζει να εισέλθει συμβολικά με μια διάρρηξη στον κόσμο του και κατόπιν για να δώσει μάχη με το ηλικιωμένο ζευγάρι. Μια μάχη που ο νικητής είναι προβλέψιμος κι αναμενόμενος.
Δυο εξαιρετικοί ερμηνευτές. Η οθόνη γεμίζει με δυό ζευγάρια μάτια, εύγλωττους αφηγητές συναισθημάτων. Κινήσεις εύθραυστες των μελών, εκφραστές πλούσιας σκέψης, μεγάλης αγάπης, κουβαλούν τα προηγηθέντα αγκαλιάσματα, τις θερμές περιπτύξεις, τις φλεγόμενες συνευρέσεις, καθηλώνουν τον θεατή.
Σύντομη παρουσία – καταλυτική, επεξηγηματική, η κόρη μάρτυρας της ένωσής των, συνεχιστής της συνεύρεσης τους, στο μέλλον, παραπαίουσα εντός της του ζευγαριού της θλίψης που εν τέλει σε κατακλύζει. Θυμός για το αμετάκλητο, το ανίκητο, το πεπρωμένο. Οι ίδιοι μάλλον είναι από αυτά τα ζευγάρια που συνεχίζουν να βιώνουν τις στιγμές ως άτομα κι ως ζευγάρι, χωρίς την απειλή του τέλους. Βέβαιοι ότι η αγάπη το θάνατο αντιμετωπίζει και τον νικά.
Δεν τον αφήνει να παίζει παιχνίδι με τους όρους του. Η αγάπη επιβεβαιώνεται με κάθε λεπτομέρεια κινήσεων, βλέμματος, ακόμη κι όταν η επικοινωνία εκλείπει. Συντηρητές της οι αναμνήσεις, οι εικόνες από μια κοινή ζωή.
Όταν ο εγκέφαλός απαθανατίζει για μελλοντική μας χρήση στιγμές, όταν δημιουργεί το αρχείο με τις προσωπικές μας φωτογραφίες, αυτές ανασύρουμε στα δύσκολα. Όταν δεν αντέχουμε την απουσία του άλλου.
Το αν παλεύει ο ένας εκ των δύο για να μην παραδοθεί στη λύπη αυτού που φεύγει, να μην παραδεχθεί το τέλος, δε φαίνεται παρά μόνο στις κινήσεις ενός αδύναμου φυσικά και ψυχικά ανθρώπου. Επιβάλλει τη ρουτίνα της καθημερινότητας να πείσει εαυτόν και τους γύρω του για το ότι τίποτα δεν άλλαξε.
Απρόσμενη η τροπή το τέλος της ταινίας. Απάντηση στο μέχρι πού μπορείς να φτάσεις όταν αγαπάς, πόσο άλλος είσαι; Πόσο μεγάλη η ταύτιση με αυτόν, τον άλλον του ζευγαριού;
Αν δεν ήταν κατανοητό το σενάριο, πρόκειται για ένα ζευγάρι ηλικιωμένων, στα 80 τους, που ζουν στο Παρίσι. Άνθρωποι με ενδιαφέροντα, καλό εισόδημα, συνηθισμένοι αστοί μέχρι εδώ. Το διαφορετικό είναι ότι αυτό το ζευγάρι κατόρθωσε κι έφτασε μέχρι στον θάνατο με αγάπη, συντροφικότητα, τρυφερότητα, βαθιά κατανόηση, με έρωτα. Απανωτά εγκεφαλικά καθιστούν παράλυτη σωματικά κι αργότερα εγκεφαλικά τη γυναίκα. Ο σύζυγος φρουρός του απροσπέλαστου ζευγαριού της αγάπης τους, την φροντίζει με περισσή αγάπη και τρυφερότητα, την βοηθάει, επικοινωνεί μαζί της σε ένα αναπόφευκτο οδοιπορικό προς το τέλος. Κατά την διάρκεια της ταινίας αλλά κι αργότερα υπήρχε ένα άλλο ζευγάρι, από αυτά που μας απασχόλησαν ως θεατές και αναγνώστες, αυτό της Iris Murdoch - John Bayley

Σκηνοθεσία, ηθοποιία, σενάριο, φωτογραφία, μουσική μόνο στον υπερθετικό βαθμό ο χαρακτηρισμός τους.

Αφήνοντας την αίθουσα ένιωσα ξανά άνθρωπος. Η ποιότητα η αιτία.

Σκηνοθεσία                       Michael Haneke
Σενάριο                            Michael Haneke

Ηθοποιοί

Georges                            Jean – Louis Trintignant
Anne                                 Emmanuelle Riva
Eva                                   Isabelle Huppert

Στη Ρώμη με αγάπη (To Rome with love) - 2012

Η καινούργια ταινία του Woody Allen:

Τέσσερις αυτοτελείς ιστορίες που διαδραματίζονται στην αιώνια πόλη, τη Ρώμη. Οι δύο εκ των ιστοριών εστιάζονται σε Ιταλούς, η τρίτη σε Αμερικάνους που ζουν στη Ρώμη και η τέταρτη σε Αμερικάνους που επισκέπτονται τη Ρώμη με αφορμή τον επικείμενο γάμο της κόρης τους με Ιταλό, που όμως επαγγελματικά δραστηριοποιείται στη Νέα Υόρκη.

Ζεις σε επαρχία. Περιμένεις να δεις την καινούργια δουλειά ενός σκηνοθέτη και κάνεις κράτηση για το DVD έχοντας προηγούμενη εμπειρία ότι μόλις έρχεται νέα παραλαβή γίνεται το αδιαχώρητο, λόγω ζήτησης.

Έκπληξη πρώτη. Ήταν διαθέσιμο.

Δεύτερη έκπληξη. Γέλασα, γέλασα πολύ κι εύκολα. Συνήθως ο Woody Allen μου προκαλούσε θλίψη ή μειδίαμα. Σχολίασα, ωραία απελευθερώθηκε αυτός κι εγώ καθώς μεγαλώνουμε. Συνήθως δε διαβάζω κριτικές από πριν, όμως διαβάζοντας τις κριτικές εκ των υστέρων ενοχλήθηκα.

Τι το διαφορετικό από τις άλλες ταινίες του Woody Allen, τέσσερις στο Λονδίνο, μία Βαρκελώνη, στο Παρίσι και τώρα Ρώμη; Διαλέγει έναν τόπο, τονίζει κάποια από τα γνωστά χαρακτηριστικά, ώστε ο τόπος να είναι αναγνωρίσιμος γεωγραφικά, ιστορικά, από άποψη επισκεψιμότητας, τέχνης, διασκέδασης και αφήνει εκεί να εξελιχθεί η ιστορία του.

Οι χαρακτήρες του έχουν το γνωστό σύνολο χαρακτήρων, μία σούπερ σέξι, έναν νέο και νέα, ώριμους ενήλικες ή μεσήλικες, άνδρα, γυναίκα, καλύπτοντας έτσι όλες τις ηλικίες και τις διαφορές τους. Υπογραμμίζεται η πολιτιστική διαφορά κι όχι μόνο αυτή της Αμερικής – Ευρώπης, αλλά κι οι τρόποι, οι συνήθειες, η τέχνη, τα ήθη, οι συμπεριφορές.

Καταγράφεται η σχέση άνδρα – γυναίκας, κάθε φορά κι ένα στοιχείο υπερθεματίζεται. Διαφορά ηλικίας, φύλου, ισότητα, ταξική διαφορά, επαγγέλματος. Δε θα ξεχάσω ότι η κάθε δουλειά διαπραγματεύεται ένα νέο θέμα, τέχνη, διανοούμενοι, δημοσιότητες, star system, media. Αυτά είναι τα στημόνια πάνω στα οποία υφαίνεται η ταινία. Μπορούσε να τα έχει στη διάθεσή του ο οποιοσδήποτε. Η διαφορά είναι ότι η άλλη εκδοχή θα ήταν ίσως τουριστική, ψυχογράφημα, ντοκιμαντέρ. Ο Woody Allen κάνει τέχνη αυτό που θα μπορούσε να είναι απλή αφήγηση, περιήγηση.

Ποιος άλλος, εκτός απ’ αυτόν μίλησε για τον έρωτα, τις σχέσεις, τον θάνατο, τη φθορά, τον πολιτισμό, τη δημοσιότητα, την τέχνη, τον χώρο με πιο απλό κι έξυπνο τρόπο; Ποιος μπορεί να σου δώσει μάθημα χωρίς να νοιώθεις μαθητής, ειδικά στα θέματα των σχέσεων και της σχέσης του ανθρώπου με το γήρας, τον θάνατο;

Άνδρες – γυναίκες. Το αγαπημένο του θέμα. Τα λέει όλα δεικτικά, σατυρικά, επικριτικά, κι εσύ γελάς. Το σημαντικό είναι ότι γελάς χωρίς να συνειδητοποιείς ότι γελάς και με σένα. Στη συγκεκριμένη ταινία, ο μικροαστισμός, η ηθική, η ελαφρά νεανίς, η πόρνη, το σεξ κι ο έρωτας, ο εφήμερος star, η μάζα και τα ΜΜΕ, η τέχνη σαρκάστηκαν τόσο διακριτικά, τόσο δεικτικά, τόσο δήθεν αθώα και προσπεράσιμα. Τόσο δήθεν αθώα που ξεχνάς ότι κάπου μέσα ήσουν κι εσύ θύμα του ενός ή του άλλου, του άνδρα ή της γυναίκας, της τέχνης, των Δελτίων Ειδήσεων, της δήθεν διαφορετικότητας, της φθοράς και της επανάληψης της ιστορίας, της επικοινωνίας.

Γελούσα με ένα γέλιο πηγαίο. Το προκάλεσε εύστοχα, με γρηγοράδα, με λεπτομέρεια, με φινέτσα με την ικανότητα μάστορα, με τέχνη.

Δεν είμαι τόσο αφελής που να θέλω να γνωρίσω τη Ρώμη ή το Παρίσι, να αναλύσω τις κοινωνικές ή οικονομικές συνισταμένες τους μέσα από μία ταινία. Εδώ οι βραβευμένοι ταξιδιωτικοί οδηγοί, ντοκιμαντέρ, αρθρογράφοι – αναλυτές αποτυγχάνουν. Τίποτα δε συγκρίνεται από τη βιωματική εμπειρία. Ο Woody Allen την καταγωγή του, την τάξη του, την ηλικία του, τη δουλειά του καταγράφει, καταθέτει, αλλά για το ελκυστικότερο, το τυλίγει το πακέτο με κάτι «πιασάρικο» το ταξίδι, με υπότιτλους.

Αφέθηκα στον τρόπο του, στην τέχνη του.

Συντελεστές:

Σκηνοθέτης, σεναριογράφος: Woody Allen

Ηθοποιοί:

Jery                           Woody Allen

Phylis                         Judy Davis

Michelangelo               Flavio Parenti

Leopoldo                     Roberto Benigni

Antonio                       Alessandro Tiberi

Milly                           Alessandra Mastronardi

John                           Alec Baldwin

Anna                           Penelope Cruz

Giancarlo                    Fabio Armilato

Jack                           Jesse Einsenberg

Ανέγγιχτοι (Les Intouchables) - 2011

Όλες οι ανατροπές δεν είναι ευχάριστες. Κάποιες από αυτές είναι επιθυμητές. Όταν το καλό νικάει το κακό, όταν οι πλούσιοι ανακαλύπτουν τη χαρά της ζωής του φτωχού, όταν οι καθηγητές ορθοφωνίας αποφασίζουν να ασχοληθούν με την προφορά ταπεινής ανθοπώλισσας.

Όμως όταν η ανατροπή λαμβάνει χώρο στην οθόνη του σινεμά, όταν συμβαίνει με καλούς ηθοποιούς, με ένα δεμένο σενάριο και καλή σκηνοθεσία, σταματάει να είναι μια ανατροπή στην έκβαση της ζωής και γίνεται δίωρη απόλαυση, ένα καλοειπωμένο παραμύθι. Ακυρώνει το ανέφικτο της ύπαρξης της. Ενισχύει την ελπίδα ότι η ίδια η ζωή μπορεί πάντα να ανατραπεί προς όφελος και ευχαρίστησή μας.

Μια τέτοια ανατροπή είναι και η ταινία Untouchables. Στο Παρίσι, ο αριστοκράτης και διανοούμενος Philippe, ένας παραπληγικός δισεκατομμυριούχος με την βοήθεια της γραμματέας του, παίρνει συνέντευξη προκειμένου να προσλάβει βοηθό-νοσοκόμο για την καθημερινή του φροντίδα. Απρόσμενα εμφανίζεται ο αγενής Αφρικανός Driss, διακόπτει τη σειρά των υποψηφίων και προσκομίζει ένα έγγραφο από την Κοινωνική Ασφάλεια (Πρόνοια) ζητώντας από τον Philippe να υπογράψει ότι ψάχνει για θέση εργασίας χωρίς επιτυχία εξασφαλίζοντας έτσι επίδομα ανεργίας. Ο Philippe προκαλεί τον Driss και του προσφέρει δοκιμαστικά εργασία μιας εβδομάδας πριν υπογράψει το έγγραφο. Ο Driss μετά το τέλος της εβδομάδας θα αποφασίσει αν θα θέλει να μείνει ή όχι μαζί του. Ο Driss αποδέχεται τη πρόταση και μετακομίζει στην οικία του Philippe, αναλαμβάνει δουλειά και αλλάζει τη βαρετή ζωή του Philippe και των εργαζομένων του.

Εξαιρετική ηθοποιία, σενάριο χωρίς κοιλιά, με ισόποση δόση χιούμορ, λύπης και ανοίγματα αισιοδοξίας σε τακτά διαστήματα. Έτσι που χωρίς να το επιδιώξεις εγκαθίστασαι εντός της ταινίας, γίνεσαι μέρος της, προσωποποιείς τη σχέση πλούσιου – φτωχού, άσπρου – μαύρου, αρτιμέλειας – αναπηρίας, νέου – ηλικιωμένου, αστού – περιθωριακού. Βιώνεις τη συμφιλίωση των αντίθετων. Αυτή που άλλοτε ενδόμυχα κι άλλοτε φανερά επιδιώκεις. Ικανοποιείς την ανάγκη κάποιος άλλος να υιοθετήσει τον κόσμο σου, ως καλύτερο, να δει την ομορφιά μέσα από τα μάτια σου, τη ζωή σου με τα μάτια του.

Βεβαίως κι έχουν θέση σεναριογράφος και ο σκηνοθέτης. Κάνουν σαφές ότι η ζωή θέλει ειλικρίνεια, η σχέση δε θέλει οίκτο, θέλει ευθύτητα, θέλει ήθος, θέλει να δεις τον άλλον ως εαυτόν. Σε καλούν να το δεις. Σε καλούν στην ομορφιά της απλότητας. Σε καλούν να ξεφλουδίσεις τα περιτυλίγματα από τα πράγματα και τους ανθρώπους. Να δεις τη ζωή χωρίς τη σύμβαση της θέσης «αυτού που ήξερε, ξέρει», που δεν αμφισβήτησε, που ο κόσμος σου περιφρουρεί και δεν αφήνει άλλη ματιά να ρίξεις έξω από την τάξη σου. Η μοναξιά κι η πλήξη του πλούσιου υπερτονίζεται, αλλά όμως δεν ωραιοποιείται κι η φτώχεια. Φρόντισαν και ξεδίπλωσαν αρκετές πτυχές της ζωής του περιθωρίου, της ζωής της βιοπάλης. Αμφότερες οι πλευρές των αντιθέτων δουλευτήκαν, αναδείχτηκαν οι συνιστώσες τους. Καθόλου τυχαίο ότι δύο άνθρωποι υπογράφουν σενάριο και σκηνοθεσία.

Ίσως για αυτό αυτή την ταινία δεν την προσπερνάς, αντίθετα την απολαμβάνεις λεπτό προς λεπτό. Κι αυτή σε ανταμείβει με μικρά δώρα ζωής.

Σκηνοθεσία                        Olivier Nakache, Eric Toledamo 
Σενάριο                             Olivier Nakache, Eric Toledamo 
Philippe                             François Cluzet 
Driss                                 Omar Sy 
Yvonne                              Anne Le Ny 
Magalie                             Audrey Fleurot

Earthflight - 2011

Πρόκληση για τον άνθρωπο η δυνατότητα να πετάξει σαν πουλί, να δει τον κόσμο από ψηλά. Ο μύθος του Ίκαρου με κρατάει υπό την γοητεία του μέχρι τώρα.

Κάθε φορά που ανεβαίνω σε αεροπλάνο φέρνω στο νου την λαχτάρα του για πέταγμα και την απογοήτευση του για το λιώσιμο των φτερών. Ταυτόχρονα ευχαριστώ και θαυμάζω τους σύγχρονους κατασκευαστές των σιδερένιων πουλιών για το ασφαλές πέταγμα.

Κάθε φθινόπωρο και άνοιξη την μαγεία του διασχίζειν τους αιθέρες συμπληρώνουν τα χιλιάδες αποδημητικά πουλιά που πηγαίνουν ή επιστρέφουν στον τόπο τους ακολουθώντας τους δικούς τους εναέριους διαδρόμους, ένας εκ των οποίων είναι στον «δικό μου» ουρανό. Κινούμενο βέλος σε γαλάζιο ουρανό, αυστηρός σχηματισμός πειθαρχημένη πορεία, αλάνθαστος ρυθμός.

Η εξαιρετική δουλειά του BBC EARTHFLIGHT έρχεται να ενισχύσει την γοητεία αυτής της επιθυμίας να πετάξεις σαν πουλί, να δεις τον κόσμο με το μάτι ενός πουλιού. Το βιώνεις με την θέαση.

Αλλά δεν είναι μία απλή θέαση. Έχουν υπάρξει κι άλλα παρόμοια εγχειρήματα. Η συγκεκριμένη παραγωγή παραμένει ασύγκριτη. Πρόκειται για ένα συναρπαστικό ταξίδι πάνω από έξι ηπείρους που σου προσφέρεται γενναιόδωρα, λεπτομερώς, άρτια αισθητικά, με εξαιρετική μουσική επένδυση, σωστή αφήγηση. Σε αυτό το αξέχαστο ταξίδι, που εσύ απολαμβάνεις, εργάσθηκαν για τέσσερα χρόνια, επισκέφτηκαν έξι ηπείρους, σαράντα χώρες επιστήμονες πολλών ειδικοτήτων, τεχνίτες ,ακτιβιστές περιβάλλοντος, εθελοντές φωτογράφοι, χρήστες οπτικοακουστικών μέσων, φορείς, ιδρύματα, σύλλογοι, σκηνοθέτες, άνθρωποι του κινηματογράφου, τοπικές αρχές, ιδιώτες, ευρεσιτέχνες, συνεργεία και το κυριότερο χρησιμοποιήθηκε η τελευταία λέξη της τεχνολογίας σε ότι αφορά στην λήψη εικόνας, στην συρραφή της και αναπαραγωγή της.

Είδαμε με το μάτι αετού, λαχταρίσαμε με τις αγριόχηνες, μοιρασθήκαμε την ιεραρχία των αρπαχτικών, την σοφία των πουλιών της ζούγκλας, τις συνεργασίες των ειδών, πτηνών, θηλαστικών και μη. Πεισθήκαμε για την ανάγκη του ενός από τον άλλο, τον μικρό, τον ταπεινό, τον μεγάλο. Μας έγινε βεβαιότητα ότι η ζωή είναι σκληρή, για ένα μικρό αβέβαιο πολλές φορές γεύμα. Το κομμάτι ψωμί δεν είναι μόνο με ιδρώτα κερδισμένο, εγκυμονεί μεγάλο κίνδυνο συχνά με άσχημο τέλος. Το ότι είμαι προνομιούχο όν αυτού του πλανήτη παραμένει αναμφισβήτητο μέσα μου.

Η ομορφιά πτηνών και περιβάλλοντος σε εξαγνίζει, θέλεις να υμνήσεις τον Δημιουργό, να αγωνισθείς για τους άλλους συγκατοίκους του πλανήτη, να ζητήσεις συγνώμη για την αλαζονεία και αδιαφορία σου, για ό,τι προσπέρασες από την φύση, τα άλλα πλάσματα. Να διδαχτείς από την σοφία τους, να αξιοποιήσεις τις τεχνικές επιβίωσης τους, να δεχτείς το άδικο, τη νομοτέλεια του κόσμου. Να επαναλάβεις ότι ο έρωτας είναι κυρίαρχο κομμάτι της ζωής, της εξέλιξης και να τον απολαύσεις ως δώρο.

Η αφήγηση του David Tennant σημαντική συμβολή στην επιτυχία της σειράς .Η ευχαρίστηση σε συνοδεύει και μετά το πέρας της θέασης. Έρχεται κι επανέρχεται με εικόνες που οι δημιουργοί τους πρέπει να είναι υπερήφανοι που δημιούργησαν για μας, για το μέλλον του πλανήτη.

Λύπη που δε την είδα σε χρόνο που αποφάσιζα τους όρους με τους οποίους επέλεξα την ποιότητα ζωής μου.

Ευχή να ξαναδώ το EARTFLIGHT με παιδικά μάτια δίπλα μου.
Παραγωγοί:John Downer,Philip Dalton,Tily Parker,Rob Piley και Matt Gordon