2 Νοεμβρίου 2014

Νώε (Noah) - 2014

     Δεν μου αρἐσουν οι ταινίες που επιχειρούν να αφηγηθούν ένα πολυδιαβασμένο βιβλίο, μύθο, ένα αμφισβητούμενο θέμα, ή θέματα παρμένα από την ιστορία, ή την θρησκεία. Κατανοώ την πρόκληση, αλλά είναι αναμενόμενες και η αμφισβήτηση και ή αποτυχία. Είμαστε προκατειλημμένοι, ή είμαι εγώ τουλάχιστον ως θεατής.
     Όμως ο Darren Αronofsky το τόλμησε. Προσπαθώντας να καταλάβω γιατί, και έχοντας ως δεδομένο ότι είναι ένας οραματιστής, ανήσυχος κατ’ αρχήν άνθρωπος, και κατά συνέπεια και σκηνοθέτης (τουλάχιστον έτσι φαίνεται από τις δουλειές του και τις συνεντεύξεις που έδωσε), αποφάσισα να δω το Νώε.
     Δεν με απασχόλησε αν αφηγείται πιστά την ιστορία, αν η προσέγγισή του είναι ευαγγελική ή όχι. Είναι σαφές στην ταινία αυτή, όπως και στις άλλες του Αronofsky, ότι προσεγγίζει το θέμα προσπαθώντας να βρει ο ίδιος απάντηση σε θεμελιώδεις ερωτήσεις προσωπικές, όχι μόνο δικές του, αλλά και οικουμενικές. Δίνει τελικά απάντηση και είναι ως συνήθως ρηξικέλευθη.
     Ἐνας κόσμος, ο κόσμος μας, αφοὐ έχει απομυζήσει τον πλανήτη, οδηγήθηκε σε αδιέξοδο επιβίωσης και αλληλοσπαράζεται. Ο Δημιουργός εκ νέου αποφασίζει τη κτίση του κόσμου κι επιλέγει για τον σκοπό αυτό έναν άνθρωπο ακέραιο, ηθικά άκαμπτο, απὀλυτα πιστό στις Εντολές Του. Εκείνος αναλαμβάνει το ακατάληπτο σε μέγεθος και δυσκολία έργο. Μόνο με βαθιά πίστη μπορείς να δεχθείς το επίτευγμα. Ο Αronofsky ανέδειξε επίσης τη σύγκρουση ανθρώπου και πίστης. Ανέδειξε τι σημαἰνει «εγώ» και «πρἐπει». Τι σημαίνει ο ανθρώπινος πόνος, αδυναμία και το άμεσο συμφέρον; Τι σημαίνει η επέκταση του «εγώ» στην ευρύτερη έννοια του «εμείς»; Ποιοι οι «εμείς», πόσοι οι «εμείς»; Μία ομάδα, απέναντι σε μία άλλη. Πόσο μεγάλη η πρώτη ομάδα; Ποιους θα συμπεριλαμβάνει; Πόσο η πίστη σε κρατάει, σε στηρίζει; Πότε και που κλονίζεσαι; Πως αντιμετωπίζεις το «κακό» και τι μορφές παίρνει όταν αποφασίζεις να ακολουθείσεις τις Εντολές. Οι πειρασμοί είναι διαρκώς παρὀντες και με αυτούς συνεχίζει να παλεύει ο πιστός. Η σοφία και οι Πατέρες, στην ταινία ο Μαθουσάλας**, βοηθούν μαζί με την προσευχή να ξεπεραστούν τα εμπόδια. Η ταινία απευθύνεται σε μη πιστούς αλλά και σε αλλόθρησκους. Πως Θα αντιληφθούν αυτή την εσωτερικἠ σύγκρουση της πίστης με το «εγώ»; Σε αυτήν την διάσταση ο Αronofsky νομίζω πέτυχε.
     Η φοβερή υποκριτική ικανότητα του Russell Crowe κατἀφερε αυτή τη πορεία του πιστού και ακέραιου, άμεμπτου ανθρώπου, να αποδώσει. Ο αδαμάντινος χαρακτήρας του, η υπευθυνότητα, η καθαρή ματιά του, η βαθιά πίστη για την αναγκαιότητα του έργου Του και της εντολής Του ήταν εύληπτα και κατανοητά. Τίποτα δεν τον σταματούσε. Ούτε η αγάπη της οικογένειας του, ούτε η πατρότητα και η συζυγική του σχέση μπροστά στην Εντολἠ. Συμμἀχους του είχε τη συμβουλἠ του γηραιοὐ Πατἐρα του, την συσσωρευμἐνη ετὠν σοφἰα και τη προσευχἠ. Με την προσευχή του έκανε επίσης τους πέτρινους και έκπτωτους αγγέλους, συμμάχους και βοηθούς.
     Δίπλα του η οικογένεια υπάκουε τις εντολές που αυτός έδινε. Υπάρχει όμως η ερώτηση. Τι είναι οικογένεια; Που αρχίζει και που σταματάει ο δεσμός; Ήταν κάτι εμφανές και εύληπτο από την σκηνοθεσία. Όπως δυνατή και έντονα υπογραμμισμένη, καταδικασμένη από άποψη, η πορεία τη ανθρωπότητας. Η αλαζονεία του ανθρώπου προς τη Φύση, η αναρχία, η πολεμοχαρής του φύση, η βία, η σκληρότητα, η δύναμη και το άλογον της μάζας, ο δόλιος, άπληστος, σκληρὀς και φίλαρχος αρχηγός. Εξαιρετικἀ ηχητικά και οπτικά εφέ, μοναδικές ψηφιακά κατασκευασμένες σκηνές με CGI (Computer Generated Imaging) όπως το γνωρίζουμε από το Lord of the Rings και το Avatar.
     Σκηνές όπως της Δημιουργίας του κόσμου, του κατακλυσμού και των πέτρινων αγγέλων ήταν όχι μόνο θεαματικές αλλά και άξιες θαυμασμού για την ευρηματικότητά τους και ποιότητα. Δεν θέλω να αδικήσω τους ηθοποιούς, αλλά εξαιτίας της ηθοποιίας του Crowe αλλά και του χαρακτήρα (ρόλου) του Νώε ήταν υποτονικοί, έως ακόμη και ο Αnthony Ηopkins. 'Ισως μόνος ο Ray Winstone να μπόρεσε να σταθεί στην σαρωτική θα έλεγα παρουσία του Russell Crowe. Ήταν έξυπνη η επιλογή του γι αυτό το ρόλο, μια και έπρεπε να προσωποποιήσει τον κακό, αυτόν που ο Νώε είχε ουσιαστικά αντίπαλο σε προσωπικές, εσωτερικές και ενδοοικογενειακές συγκρούσεις.
     Υπήρχαν σκηνές και στιγμές μελοδραματικές, παράδειγμα με την σύζυγο του Νώε και τα παιδιά του, ή το Μαθουσάλα αναζητούμενος το σπόρο, που δεν μπόρεσαν να υποστηρίξουν ικανοποιητικά τον άθλο, όχι μὀνο του Νώε (αυτός είχε τουλάχιστον την πίστη του), αλλά και του ίδιου του σκηνοθέτη. Ήταν ένα μικρό κομμάτι αποτυχίας, που θα ήθελα και το παράβλεψα. Ήταν καθηλωτικές για μένα οι σκηνές όταν η ανθρωπότητα κατασπαραζόταν. Συγκλονίστηκα. Συζητάς συχνά ότι έχουμε φθάσει σε τέλμα, χάσαμε την υπόστασή μας ως γένος. Το σκέφτεσαι. Ζούμε με καθημερινές μαζικές θυσίες αίματος, πρόωρους και άδικους θανάτους σε όλες τις γωνιές του πλανήτη. Ενημερώνεσαι ότι πεθαίνουν οι ωκεανοί, αφανίζονται τα δάση, απειλούνται υπό εξαφάνιση αρκετά είδη, κάποια δεν είναι πια μαζί μας από καιρό. Αλλά όταν το βλέπεις να συμβαίνει μπροστά σου, εικονικά μεν αλλά απόλυτα πειστικά δε, τόσο που να μην αντιλαμβάνεσαι το όρια αλήθειας-ψέματος, δεν μπορείς παρά να συγκλονιστείς. Ήχος, εικόνα, ηθοποιία, λόγος, όλα στην υπηρεσία του μηνύματος. Ὀλες σου οι αισθήσεις, εκτός της αφής, εν εγρηγόρσει. Τόσο παραστατικά, προκειμένου να αγγίξεις το πρόβλημα.
     Δύσκολο θέμα να το αποδώσει κανείς, όμως ο Αronofsky το έκανε. Εύγε του. Υπερπαραγωγή; Ναι! Μεγάλο κόστος; Αναμφισβήτητα! Μόνο που έθεσε σε κάποια εκατομμύρια θεατές το ερώτημα, που βαδίζουμε, πόσοι Νώες υπάρχουν; Ποια πίστη σώζει; Αν σωζόμαστε, είναι (ήταν) αρκετά για να παραβλέψεις ό,τι δεν σου άρεσε.

Σκηνοθεσία                   Darren Aronofsky
Σενάριο                        Darren Aronofsky, Ari Handel
Φωτογραφία                 Mathew Libatique
Μουσική                       Clint Mansell
Editing                         Andrew Weisblum

Ηθοποιοί
Russell Crowe               Νoah
Anthony Hopkins           Mathuselah
Ray Winstone               Tubalcain
Emma Watson               Ila
Jennifer Connely           Noameh
Logan Lerman               Ham
Douglas Booth               Shem


Η κριτική εμφανίστηκε στις 6 Νοεμβρίου 2014 στην εφημερίδα "Η Γνώμη" ...



________________________________________________________________________
**Στο βιβλίο της Γένεσης αναφέρεται ως γιος του Ενώχ και πατέρας του Λαμέχ τον οποίο απέκτησε σε ηλικία 187 ετών. Μελετητές της Βίβλου υποστηρίζουν ότι πέθανε στον κατακλυσμό, αλλά το κείμενο δεν ξεκαθαρίζει τα αίτια του θανάτου του. Κάποιοι άλλοι τον συνδέουν με την περίοδο χάριτος του Θεού προς τους ανθρώπους που τερματίστηκε με τον θάνατο του Μαθουσάλα και την έναρξη του Κατακλυσμού.