Δεν συνηθίζω να γράφω κριτική για θέατρο, εξάλλου είναι κάτι που λείπει από την επαρχία, εκτός βέβαια αν ζεις στη Καβάλα.
Το έργο που με απασχόλησε είναι το Αγαπητή Ελένα της Λουντμίλα Ραζουμόβσκαγια.
Εν ολίγοις η υπόθεση:
Μια καθηγήτρια, η Ελένα, που έχει εκτελέσει το κομμουνιστικό της καθήκον διδάσκοντας στους μαθητές της ισότητα και δικαιοσύνη, τους βλέπει να κάνουν τα πάντα για την προσωπική τους επιτυχία και να βουλιάζουν στη διαφθορά. Το έργο της Λουντμίλα Ραζουμόβσκαγια απαγορεύτηκε στη Σοβιετική Ένωση το 1980 κι επανήλθε θριαμβευτικά στην περίοδο της Περεστρόικα. Να σημειωθεί ότι της ζητήθηκε να γράψει ένα έργο για την εφηβεία και τα προβλήματά της.
Τέσσερις μαθητές επισκέπτονται την καθηγήτριά τους με άλλοθι τα γενέθλιά της προκειμένου να της αποσπάσουν το κλειδί για το ντουλάπι όπου φυλάσσονται τα γραπτά τους. Θεωρούν πως από αυτά κρίνονται η μελλοντική ευτυχία και η ευημερία τους. Η καθηγήτρια όμως είναι ανένδοτη. Η σύγκρουση είναι σφοδρή, αντικατοπτρίζοντας το χάσμα γενεών και το τέλμα των αντιπαρατιθέμενων ιδεολογιών.
Ὀλα αυτά είναι η ιστορία.
Η αντιπαράθεση ιδεολογιών σε ένα κόσμο που αλλάζει εν τάχει είναι μία σύγκρουση επίσης εκτός Σοβιετικών συνόρων. Είναι επίκαιρη τόσο αυτή όσο και το χάσμα των γενεών. Πρόσφατα μου έλεγε κάποιος φίλος ότι κάθε γενιά την χαρακτηρίζει μία έκφραση, όπως τη γενιά των εγγονών μας το «δεν με νοιάζει».
Στην γενιά του 80 στην πρώην Σοβιετική Ένωση και όχι μόνο μαθαίνουμε δια στόματος ηθοποιού:
Εσείς παλεύατε για να ζήσετε, εμείς για να ζήσουμε καλύτερα.
Όμως, δεν ήταν η σύγκρουση αυτή που με εντυπωσίασε.
Ήταν η αδυναμία του καλού να αντιπαρατεθεί στο κακό και ο τρόπος που ένα σύστημα εξαναγκάζει τους πολίτες στο συμβιβασμό και στη διαπλοκή. Σ’ αυτή την αρχή πιστεύει η Ελένα Σεργκέγεβνα, η Αγαπητή Έλένα. «Αν έστω ένας πει όχι στο βασίλειο του κακού, τότε το κακό θα υποχωρήσει και η καλοσύνη και η δικαιοσύνη θα θριαμβεύσουν». Οι αδυναμίες, ή, καλύτερα, τα αδύναμα κομμάτια μας και το πόσο ευάλωτα είναι όταν αυτά εντοπισθούν, είναι ο μοχλός πίεσης, ο εξαναγκασμός. Μία μάχη με τεχνικές και τακτικές, με κλιμάκωση και εμπλοκή και άλλων πάντα με τον εντοπισμό του αδύναμου κρίκου.
Τρόμαξα και συμμετείχα χάριν της υποκριτικής ικανότητας των ηθοποιών σε αυτή την μακράς διάρκειας αγωνία, αυτήν του ενδίδειν.
Ζήσαμε εμείς, της μεταπολίτευσης η γενιά, στο πετσί μας το ενδίδω και μη, όπως και τις συνέπειες αυτών των επιλογών. Ίσως ήταν επιπλέον οδυνηρό το έργο γιατί με αναγωγή το μετέφερα στην καθ’ ημάς καθημερινότητα. Επιβεβαιώθηκε η θεωρία μου περί αδυναμιών και ανεπαίσθητων ηθικών ολισθημάτων.
Τρόμαξα για την αδυναμία του ατόμου απέναντι στην μάζα, στην περιρρέουσα ηθική. Την σκληρότητα να σου πουλούν συναίσθημα για δική τους ωφέλεια. Να βιάζουν την ψυχή σου και το σώμα σου προκειμένου να εκμαιεύσουν το ζητούμενο τους.
Τρόμαξα με την λαγνεία του εύκολου. Του γυαλιστερού.
Τρόμαξα για το ότι ενδέχεται να σου χρεωθεί όχι αυτό που εσύ δεν έκανες αλλά κι αυτό που η κοινωνία επέβαλλε. Ως μέλος της όχι μόνο δεν σου χαρίστηκε, τα οφέλη της ζητούμενης σύμβασης σου, αλλά σου χρεώνει και την αναποτελεσματικότητα της.
Η Έλενα ένα πλάσμα τέτοιο.
Η ομάδα Νάμα έκανε εξαιρετική δουλειά. Τόσο που στο τέλος σαν μωρό παιδί έβριζα τον Γιάννη Λεάκο ως Βαλόντια και απέφυγα να τον κοιτάξω. Δεν μπορώ να κρίνω την μετάφραση (Β. και Ειρ. Χαραλαμπίδου) λένε ότι είναι εξαιρετική. Επαινώ την λιτότητα και ορθότητα των σκηνικὠν (Γ. Χατζηνικολάου), την ευρηματικότητα της σκηνοθεσίας. Βρήκα ίσως υπερβολικές τις κινήσεις, σαν κάποιος να υπογράμμιζε κάποιες προτάσεις σε ένα κείμενο. Όμως άξια η δουλειά τους. Κάποιος την χαρακτήρισε «παράσταση δυναμίτη». Δεν είχε άδικο. Συμμετείχα και ήμουν στα χέρια των ηθοποιών, Αριέττα Μουτούση, Γιάννη Λεάκο, Δημήτρη Σαμόλη, Χρήστου Κοντογεώργη, Ηρώ Πεκτέση υπό την διδαχή της Ελένης Σκότη της σκηνοθέτιδος. Η Αριέττα Μουτούση ,η αγαπητή Ελένα, ήταν ένα αξιοθαύμαστο πλάσμα, τρυφερή, πειστική, αδιαπραγμάτευτη, αδαμάντινη.
Το θέατρο Επί Κολωνώ επίσης μια μικρή όαση στο χάος της Αθήνας, αυτής της Αθήνας που κρύβει τόσες εκπλήξεις.
Πριν κλείσω θα ήθελα να σημειώσω κάτι για το κοινό. Ένα κοινό αντιπροσωπευτικό των τάξεων και ηλικιών και του μορφωτικού επιπέδου. Άλλαξε ο κόσμος, ευτυχώς, από την εποχή των ανέκφραστων μη-μου-άπτου κυριών και των εχόντων καταπιεί «μπαστούνι» συνοδών τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου