Αόρατη Κλωστή (Phantom Thread) - 2017

Λονδίνο δεκαετία του 50. O Reynolds Woodcock (Daniel Day-Lewis) είναι γνωστός και ακριβοπληρωμένος σχεδιαστής ρούχων για την υψηλή κοινωνία, του οποίου η ταπεινή ζωή διαταράσσεται από μια νεαρή, δυναμική γυναίκα, την Alma (Vicky Krieps), που γίνεται η μούσα και σύντροφός του.
Αυτή είναι η Phantom Thread, η πολυαναμενόμενη και πολυσυζητημένη ταινία του Paul Thomas Anderson. Οι χαρακτηρισμοί ίσως για τον πρωταγωνιστή, που δήλωσε ότι θα είναι το κύκνειο άσμα του προς μεγάλη λύπη των απανταχού θαυμαστών του.
Κι έχουμε λύπη μια και ήταν μία ακόμη εξαιρετική ερμηνεία του μεγάλου ηθοποιού, που παλιώνει και ευχαριστεί σαν το πολύχρονο καλό κρασί.
Αυτή την φορά είχε μαζί του την εξαιρετική και πολλά υποσχόμενη  ηθοποιό Vicky Krieps.

Η ταινία, ενώ θα μπορούσε να είναι ένα ακόμη δράμα οιδιποδείου τύπου, κατόρθωσε ο σκηνοθέτης, μέσα από εξαιρετικές ερμηνείες, φωτογραφία (βασικά το ρόλο του διευθυντού κινηματογραφίας ανέλαβε ο ίδιος ο Paul Thomas Anderson, αλλά δεν δέχτηκε επίσημα να του αποδοθεί το credit) και τη μουσική του Jonny Greenwood, να κάνει μία αξιοθαύμαστη ταινία. Η φωτογραφία μπόρεσε να τον αποδώσει, και ο ασφυκτικός 5όροφος χώρος, το ατελιέ, να εσωκλείσει και εμάς.
Η σιωπή των μοδιστρών κάτω από το αυστηρό βλέμμα της αδελφής του μόδιστρου, Cyril (Lesley Manville) και τις ανείπωτες αλλά αυτονόητες γι αυτές απαιτήσεις του δημιουργού, να μας πείσουν για το αυστηρά προκαθορισμένο περιβάλλον. Λέγεται ότι οι κυρίες του εργαστηρίου ήταν αληθινές μοδίστρες και όχι κομπάρσοι.

Διαβάζοντας την συνέντευξη της Vicky Krieps, εντυπωσιάζομαι με το μέγεθος της λεπτομέρειας της ταινίας. Δεν τον είχε συναντήσει από πριν για να είναι πραγματικά αληθοφανής όσο το δυνατόν περισσότερο η πρώτη τους συνάντηση, και να αιχμαλωτίσει ο φωτογράφος τη λάμψη της ματιάς τους στο αντίκρυσμα του έρωτα. Έρωτας που μέχρι σε ένα σημείο καθορίζεται από τον άνδρα. Έναν άνδρα, που η σχέση με την μάνα του, και στη συνέχεια με την αδελφή του, τον κρατουν έρμαιο του φαντάσματος της πρώτης και της επιβολής της δεύτερης. Μέσα σε τέτοιους δεσμούς αναπτύσσεται ο καλλιτέχνης αλλά και η δυστροπία του χαρακτήρα του.Τώρα, αν αυτά είναι συννυφασμένα μεταξύ τους, οι ειδικοί μπορούν να το απαντήσουν.

Η λατρεία έως υποταγή στην τελειότητα θα μπορούσε να είναι ένας λόγος στο αδιαπραγμάτευτο, στην ποιότητα ζωής, διαμονής, διατροφής. Ένας νάρκισσος, που ενώ τον έλκει η φυσική και ακατέργαστη ομορφιά, δεν μπαίνει ως Πυγμαλίων στον κόπο να την σμιλεύσει. Απλά απαιτεί. Απαιτεί συμπεριφορές και στάσεις, επιλογές και αποτέλεσμα. Αυτός επιθυμεί, διαλέγει, περιφρονεί, αγνοεί, προσβάλλει χωρίς επίγνωση του άλλου, ακόμη κι αν είναι άνθρωπος ή ο έρωτας.
Οι μούσες αφήνεται να εννοηθεί ότι έχουν ημερομηνία λήξης. Ακυρώνονται όταν αυτός κουρασθεί, βαρεθεί, εκνευριστεί.
Όμως τ' αγρίμια, παράδειγμα η Alma, όταν ερωτεύονται έχουν δικούς τους νόμους και τεχνικές να διεκδικήσουν το ποθητό. Επιστρατεύουν αυτό που ξέρουν καλά, μάχη μέχρι τελικής πτώσεως ή παραδόσεως. Η αγάπη της και οι μη σμιλευμένοι τρόποι της, η ατίθαση και ανυπότακτη φύση της θα δώσουν την λύση.

Ο Mark Kermode της εφημερίδας Guardian αναφερόμενος στον τίτλο λέει: “Όσο για την ‘Αόρατη Κλωστή’ του τίτλου, η φράση προφανώς αναφέρεται στα αόρατα νήματα που στοιχειώνουν τις ράπτριες, μια και τα εξαντλημένα δάκτυλά τους επαναλαμβάνουν υποχρεωτικά κινήσεις ραψίματος πολύ καιρό μετά την εργασία τους. Αλλά θα μπορούσε επίσης να επικαλεστεί κανείς την μπούκλα των μαλλιών της μητέρας του, που ο Reynolds έχει ραμμένο στον καμβά του παλτού του, κρατώντας την πάντα κοντά στην καρδιά του. Του δίδαξε την τέχνη του σε ηλικία μόλις 16 ετών, κι εκείνος δημιούργησε ένα γαμήλιο φόρεμα για αυτήν. Πρόκειται για ένα καθήκον που ο Reynolds φαίνεται να έχει επαναλάβει από τότε - κάνοντας φορέματα κατάλληλα για τη μητέρα του, περιμένοντας κάποιον να τα γεμίσει και να πάρει τη θέση της."  Θα μπορούσε να είναι η παράγραφος αυτή και το κλειδί που θα ανοίξει τη ταινία.

Αυστηρότητα, αυταρχισμός, πειθαρχία, αψεγάδιαστη δημιουργία, η αναμφισβήτητη υπεροχή του άνδρα, το οιδιπόδειο, ο έρωτας, το ρομάντζο, το δράμα, χωρίς εσένα αλλά και με σένα, τα μάγια και οι αστικές υπερβολές, κενότητα και ματαιοδοξία, υστερία, όλα αυτά θα μπορούσαν να αποδοθούν στη ταινία. Είναι όμως ένας κόσμος μετά το πόλεμο, που αφορά μια συγκεκριμένη τάξη, όπως οι περισσότερες ταινίες εποχής, είτε σου αρέσει είτε όχι. Ο Paul Thomas Anderson περιγράφει κι εσύ διαλέγεις. Φροντίζει όμως να σου αρέσει.

Σκηνοθέτης: Paul Thomas Anderson
Σενάριο: Paul Thomas Anderson
Μουσική: Jonny Greenwood
Editing: Dylan Tichenor
Φωτογραφία: Paul Thomas Anderson
Ηθοποιοί
Daniel Day-Lewis: Reynolds Woodcock
Lesley Manville: Cyril Woodcock
Vicky Krieps: Alma Elson
Camilla Rutherford: Johanna
Gina McKee: Κόμησσα Henrietta Harding
Brian Gleeson: Γιατρός Robert Hardy
Harriet Sansom Harris: Barbara Rose
Luiza Richter: Πριγκίπισσα Mona Braganza
Julia Davis: Σύζυγος Λόρδου Baltimore
Nicholas Mander: Λόρδος Baltimore
Philip Franks: Peter Martin
Phyllis MacMahon: Tippy
Silas Carson: Rubio Gurrerro
Richard Graham: George Riley
Martin Dew: John Evans
Ian Harrod: The Registrar
Jane Perry: Mr. Vaughan

Η μορφή του νερού (The Shape of Water) - 2017

Περίμενα την απονομή των Oscar και φυσικά η ταινία «Η μορφή του νερού» του Guillermo del Toro πήρε το αγαλματίδιο πολλαπλώς.

Για να είμαι ειλικρινής κι εγώ άφησα την οθόνη εκστασιασμένη. Καθώς όμως ο χρόνος κυλούσε, διαπίστωσα ότι λειτουργούσε εις βάρος της ταινίας.

Αναρωτιόμουν τι ακριβώς μου άρεσε.

Για όσους δεν γνωρίζουν το τι διαπραγματεύεται, παρακάτω η περίληψη του έργου:

Η Elisa (Sally Hawkins) είναι μία μουγκή, απομονωμένη γυναίκα που εργάζεται ως καθαρίστρια σε ένα κρυφό κυβερνητικό εργαστήριο υψηλής ασφάλειας το 1962 στη Βαλτιμόρη, εποχή του Ψυχρού πολέμου. Η ζωή της αλλάζει για πάντα, όταν ανακαλύπτει το απόρρητο του εργαστηρίου, ένα μυστηριώδες, ανθρωποειδές, αμφίβιο πλάσμα από τη Νότια Αμερική που ζει σε δεξαμενή νερού. Καθώς η Elisa αναπτύσσει ένα μοναδικό δεσμό με τον νέο της φίλο, σύντομα μαθαίνει ότι η μοίρα και η επιβίωσή της βρίσκονται στα χέρια ενός εχθρικού κυβερνητικού πράκτορα και ενός βιολόγου θαλάσσης.

Στα θετικά της ταινίας. Έχει εξαιρετική μουσική, όχι γιατί είναι μισός Έλληνας, αλλά γιατί ο Αlexandre Desplat έχει την ικανότητα να σε βάζει στο κλίμα και να σε καθηλώνει χωρίς εξάρσεις και πομπώδεις εισαγωγές. Επίσης, δεν σου αφηγείται ή προειδοποιεί από τα πριν, αλλά ακολουθεί διακριτικά την αφήγηση.

Είχε ατμόσφαιρα και ποιότητα στην εικόνα. Το πράσινο επικράτησε και λειτούργησε ενωτικά, δεν θα έλεγα συμβολικά, όπως λέχθηκε για το περιβάλλον.

Κάποια στιγμή αναφέρεται ότι ο πλάσμα λατρευόταν ως Θεός στη Νότια Αμερική όπου βρέθηκε, ίσως αυτός των νερών;

Οι ηθοποιοί πολύ καλοί με διάκριση οι Sally Hawkins, Michael Shannon, Richard Jerkins, Doug Jones, Michael Stuhlbarg, και Octavia Spencer.

Όμως έχω ενστάσεις για πολλά. Πως ερωτεύεσαι κάποιον;

Ακόμη κι ο βάτραχος του παραμυθιού, που ακούσαμε παιδιά, συνομιλούσε με την πριγκίπισσα. Έτσι αναπτύχθηκε σχέση που οδήγησε μέχρι το περίφημο και ζητούμενο, λυτρωτικό για τον βάτραχο, φιλί. Στο δε άλλο παραμύθι, «Η Πεντάμορφη και το Τέρας», το Τέρας, πίσω από την αγριότητα της εμφάνισης, είναι ένας ευγενικός στοργικός άνθρωπος, έτοιμος να θυσιαστεί. Και στις δύο εκδοχές, αυτήν της αληθινής ιστορίας αλλά και του παραμυθιού, υπάρχει ο χαρακτήρας και η προσωπικότητα πέρα από την εμφάνιση.

Αν αναφερθούμε ή συσχετίσουμε τον μύθο της ταινίας με αυτό της ελληνικής μυθολογίας, «Έρως και Ψυχή», ακόμη και εκεί το αποκαλούμενο τέρας και αόρατος εραστής είναι τρυφερός και στοργικός.

Η Elisa τρέφει αισθήματα και προβαίνει σε πράξεις αυτοθυσίας, ενώ το άλλο μισό παραμένει ανέκφραστο, αφήνεται στις δικές της επιλογές προκειμένου να σωθεί, με εξαίρεση τις ερωτικές τους περιπτύξεις.

Η ομοιότητα της Elisa με το πλάσμα ως προς την αφωνία, ξεχωριστοί και μη αποδεκτοί αμφότεροι, ίσως να πυροδοτεί την έλξη.

Όπως και στον μύθο, πρέπει να υπερβεί θεόρατα και δυσβάσταχτα εμπόδια για να διασώσει το πλάσμα, να συνυπάρξει και να ενωθεί με τον αθάνατο και να γίνει και αυτή όπως και η Ψυχή αθάνατη. Όλα αυτά προέκυψαν σαν σκέψεις στη προσπάθεια να ερμηνεύσω τον σκηνοθέτη. Ο ίδιος δήλωσε ότι η παρούσα είναι η ταινία της ενηλικίωσης του (Marotta, Jenna (November 19, 2017). "Guillermo del Toro: 'The Shape of Water' Saved My Life". IndieWire. Retrieved December 10, 2017).

Η άλλη ερώτηση είναι, αλήθεια πόσοι μύθοι, παραμύθια, ταινίες έχουν έναν άνδρα να ξεπερνάει την εμφάνιση της γυναίκας και να φιλάει έναν θηλυκό βάτραχο, ένα δασύτριχο τέρας, ένα πλάσμα με νύχια γαμψά, αμφίβιο αλλά και άνθρωπο; Που ξεπερνάει ο έρωτας του την εμφάνιση; Μήπως μου διέφυγε κάτι;

Η κοινωνία, εκτός του ότι θέλει τις γυναίκες να είναι υπεράνω της εμφάνισης του έτερου μισού τους, είναι απορριπτική και απομονωτική για το διαφορετικό. Είναι σκληρή για εκείνους «εκτός κουτιού». Έγινε φανερό απο τον σκηνοθέτη.

Έχω ενστάσεις και για την υπεραυξημένη ερωτική διάθεση της πρωταγωνίστριας. Η καθημερινή αυτοϊκανοποίησή της είναι μέρος της μοναχικότητας, της ρουτίνας, της απομόνωσης, ή της προετοιμασίας του θεατή για τον παράφορο έρωτα που θα προκύψει οσονούπω, ένας έρωτας του είδους «ο έρωτας μάτια δεν κοιτά» για να παραποιήσουμε την παροιμία;

Έχει εκλεκτικότητα γιατί, αν ήθελε, είχε τις ευκαιρίες, θα ήταν ο αντίλογος.

Απορώ πως δεν διαμαρτυρήθηκαν δια τις συνευρέσεις με μη ανθρώπινα πλάσματα οι ευαίσθητες για παρόμοια θέματα ομάδες.

Όμως, ακολουθώντας μία καλή, παλιά πλέον, συνταγή ο δημιουργός λαμβάνει όλες τις τάσεις της κοινωνίας ως παραμέτρους του έργου του και οδηγείται στην επιτυχία. Ολίγη φαντασία, ολίγον περιβάλλον, ολίγη πολιτική, ολίγον σεξ, ολίγη διαφορετικότητα, καλή και προσεγμένη ομάδα συνεργατών και στεφανώνεσαι.  

Όλοι 'απολαύσαμε' αυτή τη νεώτερη εκδοχή παραμυθιού.

Σκηνοθέτης: Guillermo del Toro

Σενάριο: Guillermo del Toro, Vanessa Taylor, Guillermo del Toro.

Φωτογραφία: Dan Laustsen

Μουσική: Alexandre Desplat

Editing: Sidney Wolinsky

Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Nigel Churcher

Σκηνικά: Jeffrey A Melvin

Ηθοποιοί

Sally Hawkins: Elisa Esposito

Michael Shannon: Richard Strickland

Richard Jenkins: Giles,

Octavia Spencer a: Zelda

Michael Stuhlbarg: Dimitri Mosenkov,

Doug Jones: το πλάσμα

 Martin Roach: Fuller, σύζυγος της Zeld

 John Kapelos: κ Arzoumanian, ιδιοκτήτης του κινηματογράφου