Είδα πρόσφατα στο MUBI (έχω μιλήσει στο παρελθόν γι αυτή την ταινιοθήκη) την ταινία «Επίλογος» του Ισραηλινού σκηνοθέτη Amir Manor, που προβλήθηκε στο 53ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Πήρε μάλιστα τέσσερα βραβεία: Πρωτοτυπίας και Καινοτομίας, Σεναρίου, της Βουλής των Ελλήνων, και του Κοινού.
Είναι η πρώτη ταινία μεγάλης διάρκειας του σκηνοθέτη. Ενώ είναι μία από τις βραβευμένες ταινίες του Φεστιβάλ και δικαίως, δεν προβλήθηκε αρκετά, ούτε μάλιστα και από την Κινηματογραφική Λέσχη Αλεξανδρούπολης, γεγονός που δικαιολογεί και την αργοπορία θέασης. Πρόκειται για αξιόλογη ταινία που σε αγγίζει συναισθηματικά και σε προβληματίζει.
Ένα ηλικιωμένο ζευγάρι, η Hayuta (Rivka Gur) και ο Berl (Yosef Carmon) που ζουν στο Ισραήλ, βλέπει την χώρα του να απομακρύνεται διαρκώς από αυτό που, όταν ερχόμενοι από κάθε άκρη του κόσμου στη γη (της επαγγελίας) τους, ονειρεύτηκαν όταν την οικοδομούσαν.
Ένα κράτος ιδεατό, δίκαιο, παραγωγικό, κοινωνικό, δημοκρατικό. Κράτος όπου άνθρωποι ελεύθεροι θα ήταν ισότιμα μέλη μιας μη καταναλωτικής κοινωνίας, ένα κράτος που θα υπήρχε για τον πολίτη και όχι που να βρίσκεται απέναντί του. Ένα κράτος που μεριμνά και δεν ξεχνά τον μόνο, τον ανήμπορο, τον φτωχό, τον ασθενή και τον ηλικιωμένο. Η ταινία διαδραματίζεται κατά την διάρκεια μίας ημέρας, με την εικόνα ενός ηλικιωμένου ζευγαριού αγκαλιασμένου, έτσι δε μάλιστα τελειώνει.
Ζουν σε ένα άθλιο κτίριο και η ημέρα τους ξεκινάει με την επίσκεψη της υπαλλήλου της Πρόνοιας Galit (Efrat Ben Zur) που ήρθε να διαπιστώσει με ερωτήσεις αν εκείνοι είναι σε θέση να αυτοεξυπηρετηθούν.
Θα ήταν αισιόδοξο αν η υπάλληλος είχε ανθρώπινο πρόσωπο, αν σκεφτόταν και συμπεριφερόταν σαν άνθρωπος προς άνθρωπο και όχι σαν μία εκπρόσωπος ενός απρόσωπου γραφειοκρατικού μηχανισμού.
Ο Berl είναι περισσότερο δυναμικός, ευελπιστεί ότι μπορεί ακόμη να αλλάξει την πραγματικότητα που συναντά στην διάρκεια της ημέρας, καθώς γεμίζει με πράξεις και σκέψεις αλληλεγγύης. Η Hayuta είναι απαισιόδοξη και θλιμμένη. Ίσως λόγω της ασθένειας της και της νοσταλγίας για τον γιο της. Ο τελευταίος έφυγε, μάλλον μετά από ρήξη με τον πατέρα του και ζει στη Νέα Υόρκη. Θα μπορούσε κανείς να δικαιολογήσει την δυναμική και αισιοδοξία του Berl με το γεγονός ότι υπήρξε πολιτικοποιημένος και συνδικαλιστής στα νιάτα του.
Πικρή η διαπίστωση όταν ο θεατής βιώνει την αδυναμία των σωμάτων τους στην κάθε κίνηση.
Αν δε τη συνδυάσεις με την οικονομική ανέχειά τους, νιώθεις ένα κόμπο να σφίγγει το στομάχι σου καθώς κάνεις προσομοιώσεις με την κατάσταση των δικών μας μικροσυνταξιούχων και μόνων ηλικιωμένων, ενώ έξω, εκεί κι εδώ, κινείται ένας κόσμος αδιάφορος, κυνικός, καταναλωτικός. Ζει σαν να μην του περνάει από το μυαλό πως με μαθηματική ακρίβεια, κάπου στο άμεσο μέλλον, δεν θα αποφύγει να βιώσει κι εκείνος τοιουτοτρόπως με τους πρωταγωνιστές.
Είναι σκληρή μέσα στην τρυφερότητα της η ταινία. Θα την συνέκρινα με το Αmour του Michael Haneke, και εκείνη του 2012, σε ότι αφορά την φροντίδα και αγάπη τους, την απομόνωση τους. Την αγωνία του τέλους. Όμως η εν λόγω ταινία πάει πολύ πιο βαθιά και είναι μία αυστηρότατη κριτική μιας δήθεν σύγχρονης βελτιωμένης ανθρωποκεντρικής κοινωνίας. Η διαφοροποίηση επί διαφόρων θεμάτων των δύο πρωταγωνιστών είναι μία συμβολική εικόνα της κοινωνικής και πολιτικής καθημερινότητας του Ισραήλ... θα τόνιζα επίσης και της δικιά μας χώρας. Οι τάσεις που υπάρχουν. Αυτό υποστηρίζει και ο Amir Manor σε συνεντεύξεις. Εξάλλου το νιώθεις και στα 96 λεπτά που διαρκεί.
Ο ίδιος έχασε πριν το γύρισμα της ταινίας παππού και γιαγιά από καρκίνο. Έζησε μαζί τους την απογοήτευση που οι ίδιοι βίωναν και πολύ καλά επισημαίνονταν στην ταινία. Χωρίς να είναι μία βιογραφική ταινία, μεταφέρει αυτό που ο ίδιος εισέπραξε και παρατηρεί. Οι πρόγονοι του, όπως είπε, έφυγαν το 1917 από τη Θεσσαλονίκη, τότε με τις πυρκαγιές, και βρέθηκαν στο Ισραήλ, όπου δούλεψαν σκληρά για να φτιάξουν την πατρίδα που ανέκαθεν ονειρεύτηκαν. Το πως; Φαίνεται ξεκάθαρα όπως μας το αφηγείται τέλεια ο Amir Manor. Πολύ απέχει απ' το όνειρο, όπως και σε πολλά μέρη του δικού μας κόσμου. Δεν έχει χώρο γι αυτούς.
Η ταινία είναι καλοδουλεμένη. Έχει υπέροχες ερμηνείες. Με τον χαμηλό φωτισμό και όχι μόνο, εξασφάλισε την δραματικότητα της, τόσο που στο σύνολο της είχα την αίσθηση μιας ασπρόμαυρης ταινίας. Διαφορετικές λήψεις και εναλλαγές πλάνων βοηθούν στην συμμετοχή του θεατή στην ιστορία.
Έξυπνο σενάριο, γι αυτό και το βραβείο. Πολύ καλή φωτογραφία, τόσο που κάποιες σκηνές μένουν αξέχαστες, ως πίνακες στην μνήμη, παρ όλο το στενάχωρο του μηνύματός των. Δεν μπορώ να προσπεράσω τα βλέμματα.
Κρίμα αν δεν την βρείτε. Με ενοχλεί αφάνταστα το γεγονός ότι μετριότητες και κενές περιεχομένου ταινίες συναντάς όπου κι αν ψάξεις, ενώ εξαιρετικά κομμάτια σαν αυτήν, παρότι τα βρίσκεις εύκολα στις αίθουσες προβολών των απανταχού φεστιβάλ, έπρεπε εξίσου να είναι πρόσβατες και να συζητηθούν απο το ευρύ κοινο. Έτσι ίσως ανοίξει μία αγκαλιά για τους μόνους ηλικιωμένους που τα θλιμμένα μάτια τους σαρώνουν την πόρτα μη, και «ω του θαύματος», έρθει ο πολυπόθητος επισκέπτης, γιος ή κόρη, εγγονός, παρηγοριά για το όνειρο που τέλειωσε.
Σκηνοθέτης: Amir Manor
Σενάριο: Amir Manor
Φωτογραφία: Guy Raz
Μουσική: Ruth Doloris Weiss
Editing: Iris Ozer
Ηθοποιοί
Berl: Yosef Carmon
Hayuta: Rivka Gur
Galit: Efrat Ben-Zur
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου