Βεβαίως και μου άρεσε.
Διάλεξε με προσοχή τους ηθοποιούς του, δεν θα μπορούσε να το κάνει καλύτερα και αφηγήθηκε την αγωνία του χρόνου που φεύγει και στερεύει, με όλα τα μέσα που διέθετε. Ήχο, εικόνα, διάλογο, ερμηνεία.
Στιλιζαρισμένη, συγκεκριμένης οικονομικής τάξης. Δεν πήγε σε φτωχογειτονιές, ούτε σε εξαθλιωμένα γηροκομεία προκειμένου να δείξει το γήρας. Διάλεξε για μια ακόμη φορά να σαρκάσει την ίδια τάξη, με την οποία και άλλοι συμπατριώτες του και συνάδελφοι ασχολήθηκαν, Antonioni, Fellini, Bertolucci. Σκεφτόμουν, γιατί άραγε αυτήν πάλι; Την τάξη των πλουσίων, του κόσμου της τέχνης; Εκτιμώ γιατί αυτήν εποφθαλμιούν, για δικούς τους λόγους ο καθένας, οι από πάνω αλλά και οι από κάτω.
Ο Fred (Michael Caine) και ο Mick (Harvey Keitel), δύο φίλοι που πλησιάζουν τα ογδόντα, κάνουν διακοπές σε ένα παλιό αλλά όμορφο, πολυτελές ξενοδοχείο/σανατόριο στους πρόποδες των Άλπεων, στην Ελβετία. Μαζί τους η Lena (Rachel Weisz), κόρη του Fred. Ο Fred, διάσημος συνθέτης και μαέστρος, είναι πια συνταξιούχος και δεν έχει καμία πρόθεση να επιστρέψει στην σκηνή, παρά τις πιέσεις της βασίλισσας Ελισάβετ, η οποία τον παρακαλεί να διευθύνει μια τελευταία φορά το γνωστότερο έργο του. Ο σκηνοθέτης Mick από την άλλη δουλεύει το σενάριο της νέας του ταινίας την οποία και ονειρεύεται να γίνει το αποκορύφωμα της καριέρας του, η διαθήκη του, όπως λέει. Οι δύο παλιοί φίλοι ξέρουν ότι ο χρόνος τους είναι μετρημένος και αντιμετωπίζουν το μέλλον ο καθένας με τον δικό του τρόπο. Κοιτούν με περιέργεια και τρυφερότητα τις μπερδεμένες ζωές των παιδιών τους, τα ανήσυχα γεμάτο ζωή νιάτα των σεναριογράφων που δουλεύουν με τον Mick, και τις αξιοπερίεργες στιγμές των διαφόρων ενοίκων του ξενοδοχείου. Κανείς δεν μοιάζει να ανησυχεί για τον χρόνο που περνά, με εξαίρεση τους δύο συμπρωταγωνιστές.
Η ταινία θέτει έντονο προβληματισμό με μικρούς διάλογους θα συμπλήρωνα, κυρίως ανάμεσα στους δυο τους. Μεγάλα θέματα που μας απασχολούν όλους, αλλά που αντιμετωπίζει με διαφορετικό τρόπο ο καθένας μας ανάλογα με την ηλικία του. Δεν θεωρώ ότι το σύντομο των διαλόγων ήταν αρνητικό στοιχείο. Δεν ψάχνω αναλύσεις ούτε μαθήματα. Οι νύξεις είναι αυτές που ανοίγουν τον δρόμο του προβληματισμού, αν δεν σε είχε απασχολήσει από πριν, ή που εφησυχάζουν αν το θέμα τους, αυτό των διαλόγων, το έχεις σκεφθεί.
Ο έρωτας, το σεξ, η ομορφιά, η φιλία, η τέχνη, η φυσική κατάσταση, οι φυσιολογικές ανάγκες και οι πνευματικές. Ο γονιός και το παιδί, ο γάμος και η διάρκειά του. Η προδοσία και η αφοσίωση. Η ανάγκη των συναισθημάτων. Η καταλυτική δύναμη των ονείρων και της τέχνης. Η παραίτηση από και η όρεξη για δημιουργία. Η απογοήτευση και η επιβράβευση. Η επιτυχία και η αποτυχία, το κόστος και των δύο. Η δημοσιότητα και η ιδιώτευση. Η υγεία και ο θάνατος.
Ίσως να παρέλειψα κάτι αλλά ήταν πολλά τα θέματα. Πως να τα χωρέσει κανείς σε μία ταινία όταν κοιτάς πίσω τη ζωή 80 χρόνων, άλλος με αποστασιοποίηση και άλλος με αδιαφορία; Η ευρηματικότητα του Sorrentino ακριβώς εκεί βρίσκεται. Ο Fred δήθεν αδιαφορεί και δεν θέλει να κοιτάξει πίσω, σαν να τράβηξε μία μονοκονδυλιά για το ποιος ήταν. Αυτό εισπράττουμε από την γλώσσα του σώματος και τις αντιδράσεις του. Όμως μέσα από αυτούς τους σύντομους διάλογους, πολλές φορές μονολεκτικούς, ξετυλίγεται το παρελθόν του και οι ανάγκες του, οι ακυρώσεις επιθυμιών, οι προσδοκίες και απογοητεύσεις, οι λάθος κατηγορίες.
Ο δε Mick, λαλίστατος, παρορμητικός, ενθουσιώδης, κοιτά μπροστά και περιγράφοντας το ‘μπροστά’ ξετυλίγεται το παρελθόν του. Ο ένας τους τελικά από το τίποτα φθάνει στην μέγιστη επιτυχία και ο άλλος από την επιτυχία στον απόλυτο μηδέν. Διστάζω να σχολιάσω το πως ο Sorrentino αφηγήθηκε αυτόν τον προβληματισμό, μια και τυγχάνει να είναι και ο προσωπικός μου.
Εντυπωσιακή η Brenda (Jane Fonda), η πολυσυζητημένη πρωταγωνίστρια του κύκνειου άσματος του Μιck. Ένας διάλογος μαζί της, μάλλον δικός της μονόλογος ήταν, γίνεται καταπέλτης για το μέλλον του κινηματογράφου, για το παρόν και τέλος του Mick. Ο Mick, ο σκηνοθέτης και φίλος της, και κατά τη γνώμη του ο δημιουργός της καριέρας της, κάτι που εκείνη αρνείται να παραδεχθεί, όχι μόνο αμφισβητείται αλλά ακυρώνεται με ολέθρια συνέπεια.
Η φωτογραφία; Τα είπε όλα με μία, νομίζω, κίνηση της κάμερας. Δεν χρειάσθηκε να μου περιγράψει κανείς την ρουτίνα της κάθε μέρας του ξενοδοχείου/σανατορίου, ακόμη και εν μέσω πολυτελείας. Το κατέδειξε. Το ειδυλλιακό του Ελβετικού τοπίου σε όλο του το μεγαλείο. Η κάμερα να καταγράφει λεπτομέρειες που ίσως και να θεωρηθούν υπερβολικές. Η έκφραση στα μάτια, το δάκρυ που θα κυλούσε αλλά η φλεγματικότητα που το συγκράτησε. Κάμερα που ακολούθησε τις μικρές λεπτομέρειες ακόμη και στις φλέβες των αγελάδων. Το μελανιασμένο πόδι, εξαιτίας βάρους και κυκλοφοριακού προβλήματος του διάσημου ποδοσφαιριστή, παραπέμπει εδώ στον Diego Maradona (Rolly Serano), είπε πολλά για το άλλοτε χρυσό πόδι. Δεν έχουν τέλος οι στάσεις του ματιού, όπως εκείνη στο κόμπο, στο λαιμό της σοπράνο Sumi Jo, στο βλέμμα του διάσημου ηθοποιού Jimmy Tree (Paul Dano) ενοίκου και αυτού του ξενοδοχείου, που μαθαίνει παρατηρώντας. Τον ένοιωσα καθαρά πως συνεχώς κατέγραφε κινήσεις και τρόπους. Ήταν στο τέλος που ομολογήθηκε. Εμείς αντλούσαμε πληροφορίες, μαθαίναμε από τις ανείπωτες σκέψεις.
Λεπτομέρεια, λεπτομέρειες, ποιότητα.
Άφησα για το τέλος τη μουσική γιατί από μένα και πιστεύω πολλούς άλλους θεατές θα θεωρηθεί συμπρωταγωνίστρια.
Ήταν μέρος αναπόσπαστο του μύθου και αξιοθαύμαστος συντελεστής της επιτυχίας της ταινίας. Μιλούσε από πριν προκειμένου να σε προετοιμάσει γι αυτό που ακολουθούσε. Έκανε στην άκρη διακριτικά κατά την εξέλιξη του συμβάντος, θριάμβευσε και δήλωσε ‘αδιάντροπα’ παρούσα στην ‘ανύψωση’.
Εξαιρετικοί οι καλλιτέχνες που συμμετείχαν. Η σοπράνο Sumi Jo, ο Αμερικανός κιθαρίστας Μark Kozelek, και η Paloma Feith.
Θέλω να είμαι δίκαιη και με τους αφανείς όπως τον editor, ή τους υπεύθυνους καλλιτεχνικά. Τους ενδυματολόγους και τους μακιγιέρ. Έκαναν όλοι τους εξαιρετική δουλειά.
Όλοι αυτοί κάτω από την ράβδο του σκηνοθέτη δημιούργησαν ένα άρτιο έργο. Ένα έργο που αν σας αφήσει ασυγκίνητο θα είναι θέμα, πιστεύω, μόνο της ηλικίας σας.
Σκηνοθέτης: Paolo Sorrentino
Σενάριο: Paolo Sorrentino
Φωτογραφία: Luca Bigazzi
Μουσική: David Lang
Εditing: Cristiani Travaglioli
Ηθοποιοί
Michael Caine: Fred Ballinger
Harvey Keitel: Mick Boyle
Rachel Weisz: Lena Ballinger
Paul Dano: Jimmy Tree
Jane Fonda: Brenda Morel
Roly Serrano: Diego Maradona
Alex Macqueen: Queen's emissary
Luna Zimic Mijovic: νεαρή μασέρ
Ed Stoppard: Julian Boyle, γιός του Mick
Sumi Jo: σοπράνο
Paloma Faith: pop τραγουδίστρια
Mark Kozelek: Αμερικανός κιθαρίστας ,τραγουδιστής
Mădălina Diana Ghenea: Miss Universe
