«Παρ' ότι λοιπόν είναι αβέβαιο, το μέλλον εμφανίζεται ταυτοχρόνως και προδιαγεγραμμένο: εφεξής, οι διαφορές ανάμεσα στις χώρες και οι ανισότητες ανάμεσα στους ανθρώπους θα παράγονται και θα επισφραγίζονται από την άνιση πρόσβαση στη διάχυτη πληροφορία και ευρύτερα στην καλπάζουσα γνώση.»
Μετά την παρακολούθηση της ταινίας διαπιστώνεται για ακόμη μία φορά ότι πόρρω απέχουμε απ αυτή την περίφημη ισότητα ευκαιριών στην εκπαίδευση.
Ο σκηνοθέτης, Pascal Pilsson, σε μία συνέντευξη του είπε ότι, ενώ επιχειρούσε να κινηματογραφήσει σε απομακρυσμένες από τον ‘πολιτισμό’ περιοχές, συγκλονίστηκε όταν είδε υπό ποίες συνθήκες τα παιδιά πηγαίνουν σχολείο. Θέλησε να αναδείξει αυτό το θέμα και το έκανε πολύ καλά.
Η ταινία αφηγείται τις παράλληλες ιστορίες τεσσάρων παιδιών σε τέσσερα σημεία στον κόσμο, των οποίων ο δρόμος για το σχολείο είναι ένα πραγματικό και επικίνδυνο ταξίδι, μία περιπέτεια. Η πρόσβαση στη γνώση, η επιθυμία μιας καλύτερης ζωής από αυτή των γονιών τους, τους δίνει κουράγιο προκειμένου να αποκτήσουν τα εχέγγυα ενός καλύτερου αύριο. Αψηφούν κάθε είδους απίστευτη αντιξοότητα για το δικαίωμα σε ένα καλύτερο μέλλον.
- Στην Κένυα,ο Jackson, 11, μαζί με την μικρότερη αδελφή του Salome, πρέπει να περπατήσουν 15 χιλιόμετρα στη σαβάνα, να αποφύγουν αγέλες ζώων όπως ελέφαντες, καμηλοπαρδάλεις κα.
- Στα βουνά του Άτλαντα, Μαρόκο,η Zahira, 12, μαζί με τις δύο συμμαθήτριες-φίλες της, Noura και Zineb, κάθε Δευτέρα θα περπατήσουν 22 χιλιόμετρα, ή 4 ώρες, με τα πόδια, πάνω σε βραχώδη και ολισθηρά μονοπάτια προκειμένου να φθάσουν στο σχολείο.
- Στην Αργεντινή, ο Carlito, 13, ιππεύοντας στις πεδιάδες της Παταγονίας θα διασχίσει έχοντας συνεπιβάτη την μικρή αδελφή του, Micaela, περίπου 18 χιλιόμετρα, μέχρι το σχολείο.
- Στην Ινδία,ο Samuel, 11, παράλυτος, μεταφέρεται στο σχολείο από τα δύο μικρότερα του αδέλφια, Gabriel, Emmanuel, πάνω στην αυτοσχέδια και καθόλου λειτουργική αναπηρική καρέκλα του. Τα δύο παιδιά, ωθώντας ή έλκοντας την αναπηρική καρέκλα, δυσανάλογο βάρος για τα μικρά κορμάκια τους, θα διασχίσουν δύσκολους, κατεστραμμένους δρόμους και βάλτους επί μια ώρα, πριν φθάσουν στο σχολείο.
«Συχνά ξεχνάμε πόσο τυχεροί είμαστε που πάμε σχολείο» είναι η φράση που πέφτει στην οθόνη με την έναρξη της προβολής.
Το στοίχημα αν θα φθάσουν τα παιδιά σώα κι αβλαβή στο σχολείο δεν αφήνει περιθώρια να απολαύσεις την ομορφιά της Σαβάνας, ή του Άτλαντα, την οποία ομολογουμένως τα μακρινά πλάνα των Simon Watel και Pascal Pilsson αναδεικνύουν παράλληλα με την αγριότητα και τον ελλοχεύοντα κίνδυνο. Χωρίς να είναι μελοδραματική η ταινία προβάλλει το οικογενειακό περιβάλλον και εν μέρει αυτό της κοινωνίας.
Είναι εντυπωσιακό στο πως ο στόχος μόρφωση δεν είναι απλά των παιδιών. Συμμετέχουν και τον μοιράζονται εξίσου, παρ όλες τις δυσκολίες της επιβίωσης τους, τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, παππούδες, γιαγιάδες και γονείς.
Μοιάζει να μην εστιάζουν στην επικινδυνότητα της καθημερινής μετακίνησης των παιδιών τους. Ίσως στις κοινωνίες εκείνες η διαβάθμιση του φόβου έχει άλλη κλίμακα ή ο σκηνοθέτης ωραιοποίησε τις συνθήκες. Το έκανε;
Δεν αναφέρθηκε καθόλου στην ευθύνη της πολιτείας, την υποχρέωση για την μεταφορά των μαθητών, την ποιότητα του σχολείων, την κοινωνική μέριμνα. Το ανύπαρκτο κράτος. Υπήρχαν νύξεις, όπως η έπαρση της σημαίας στην Κένυα, η έμφαση στην κτηνοτροφία στην Αργεντινή.
Εντυπωσιάστηκα από την στάση των πολιτών και παιδιών προς τα άτομα με αναπηρία στην Ινδία. Ήταν δική τους υπόθεση η βοήθεια και διευκόλυνση του παράλυτου συμμαθητή.
Σκληρή η στάση των πολιτών για βοήθεια προς τα κορίτσια στο Μαρόκο, αλλά ίσως ήταν μεμονωμένο φαινόμενο. Η σκληρή ζωή πολλές φορές δεν αφήνει περιθώρια για τον συνάνθρωπο, πόσο μάλλον σε τρία κορίτσια που θέλουν να μορφωθούν ενώ η θέση τους έχει προσδιορισθεί και προσανατολισθεί διαφορετικά.
Ήταν εμφανής η έμφαση που δόθηκε στην συνοχή των οικογενειακών δεσμών.
Ο ένας εξαρτάται από τον άλλον, η συμμετοχή επιβαλλόμενη και η οικογένεια τοιουτοτρόπως θα επιβιώσει.
Χωρίς να το επιδιώκεις κάνεις συγκρίσεις. Στον λεγόμενο δυτικό κόσμο, οι εκπαιδευτικοί και παιδαγωγοί αναθεωρούν τις μεθόδους διδασκαλίας, επανεξετάζονται οι διαδικασίες μάθησης, αναζητούνται κίνητρα εξασφάλισης της προσοχής των μαθητών, αμφισβητείται η διδακτέα ύλη, ο ρόλος του σχολείου, επιρρίπτονται ευθύνες, αλλάζουν οι υπουργοί, συμβούλια των συμβουλίων, προτάσεις να «μείνουν» οι μαθητές στην τάξη.
Σχολεία δύο ταχυτήτων, σχολεία για όλους, μη ταξικά σχολεία, εθνοκεντρικά ή
μη σχολεία, ανθρωποκεντρικά, διαδραστικά, αυταρχικά, ιδιωτικά, αυτοχρηματοδοτούμενα, αυτοδιαχειριζόμενα, καθόλου σχολείο, αποσυνδεδεμένα από την επαγγελματική αποκατάσταση, ελεύθερα, ανοιχτά και άλλα, ων ουκ έστιν αριθμός.
Όλα αυτά μοιάζουν περιττά εάν τα δει κάποιος με δεδομένα πλανήτη.
Ο Pascal Pilsson έδωσε τέσσερα παραδείγματα από την άλλη εκπαίδευση. Τα παραδείγματα πολλά ανά τον κόσμο. Οι φωτογραφίες δείχνουν πως όχι, δεν είναι τέσσερα παραδείγματα. Δεν είναι εξαίρεση μιας φυλής, μιας οικογένειας. Το αντιλαμβάνεσαι όταν βλέπεις ότι το σχολείο διαθέτει πασσάλους για να δένουν τα άλογα τους μαθητές σαν τον Carlito. Το διαπιστώνεις όταν αντικρίζεις τον σωρό από τα ξύλα-μπαστούνια που αφήνουν οι μαθητές πριν μπουν στην τάξη. Δεν είναι εξαίρεση ο Jackson και η αδελφή του. Τότε συνειδητοποιείς ότι η πλαστική καρέκλα που πέταξες πέρσι το καλοκαίρι, επειδή δεν είχε πόδι, κάποιος την βρήκε και του ήταν πολύ χρήσιμη, έγινε αναπηρική καρέκλα.
Αν το σχολείο είναι με τενεκέδες, σκοτεινό, με υγρασία, μακριά, και τα θρανία σκουριασμένα, δεν έχει σημασία. Άσβεστη παραμένει η επιθυμία για μάθηση και αμετακίνητος ο στόχος του «θα υπάρχω μέσω αυτής».
Η τρυφερότητα των παιδιών, ο αυθορμητισμός τους, η συντροφικότητα και η αλληλεγγύη τους κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή.
Εμείς παραμένουμε προβληματισμένοι.
Καλό θα ήταν να την δουν οι μαθητές, τα παιδιά μας και οι φίλοι επί των εκπαιδευτικών θεμάτων και αυτό γιατί, όπως λέει και ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς,
«Αν αναγνωρίζεται ότι ο καθένας έχει την ατομική ευθύνη να προωθήσει και να αξιοποιήσει στο έπακρον τις ελεύθερες αξιακές επιλογές της δικής του ζωής, θα πρέπει επίσης να γίνει δεκτό πως η κοινωνία έχει την αμετάθετη συλλογική ευθύνη να προστατεύει σε ισότιμη βάση την ατομική αξιοπρέπεια όλων των κοινωνών, ανεξάρτητα από τις ικανότητές τους, τις δεξιότητές τους και τα γνωσιακά τους επιτεύγματα.»
Ο σκηνοθέτης και οι συνεργάτες του πρέπει να αισθάνονται ικανοποιημένοι και υπερήφανοι γιατί, με εργαλείο την τέχνη τους, έθεσαν ένα πολυσυζητημένο και πολυζητούμενο θέμα, ένα θέμα επίκαιρο στις δυτικές κοινωνίες τώρα παρά ποτέ. Σήμερα καλούνται να αντιμετωπίσουν μία ανομοιογενή και από άλλες πραγματικότητες σχολική τάξη εξαιτίας της ολοένα αυξημένης μετακίνησης πληθυσμών.
Η εκπαίδευση κρατάει το κλειδί για το μέλλον της Ευρώπης, το μέλλον μας. Αυτή θα βοηθήσει στην απορρόφηση των κραδασμών, αυτή θα αμβλύνει τις αντιθέσεις, θα αδελφώσει τους πολίτες.
Σκηνοθεσία: Pascal Pilsson
Σενάριο: Pascal Pilsson, Marie Claire Javoy
Φωτογραφία: Simon Watel Pascal Pilsson
Μουσική: Laurent Ferlet
Editing: Sarah Anderson, Sylvie Lager
Πρωταγωνιστούν:
Jackson Saikong,
Salome Saikong,
Samuel J Esther,
Gabriel J Esther,
Emmanuel J Esther,
Zahira Badi,
Noura Azaggagh,
Zineb Elkabi,
Carlito Janez,
Micaela Janez
