Η περσινή χρονιά μας χάρισε ένα κινηματογραφικό διαμαντάκι με τρία Oscars, ήχου, editing και δεύτερου ανδρικού ρόλου, με τον J.K.Simmons, ο οποίος σάρωσε και σε άλλα «σπουδαία» βραβεία (Golden Globe Award, BAFTA Award for Best Supporting Actor).
Η ταινία του Damien Chazelle θεατρική, συναρπαστική, δυναμική, τολμηρή. Τόλμησε και κατέρριψε την αθώα διάκριση, κατέθεσε την σκληρή διαδικασία ανάδειξης μουσικού ταλέντου.
Δεν αρκούν οι περίφημες 10 χιλιάδες ώρες εξάσκησης (Outliers - Malcolm Gladwell), δεν αρκεί μόνο το ταλέντο. Θέλει κάποιον-κάποια να το θέσει σκοπό της ζωής του-της, κάποιον-κάποια που να μην υποκύπτει σε συναισθηματισμούς και αδυναμίες, για να βρεθείς εσύ, ο καλλιτέχνης, στην κορυφή, να περάσεις στην αιωνιότητα.
Καταθέτεις την ψυχή σου, μάλλον σου την κλέβει αυτός-αυτή που θα θελήσει να σε πλάσει και να σε μετατρέψει σε ένα νέο Charlie Parker της Jazz. Βεβαίως και δεν αφορά αυτή η διαδικασία μόνο την Jazz*. Το σίγουρο είναι ότι στην άκρως ανταγωνιστική κοινωνία του σήμερα, για να φθάσεις στην κορυφή, χρειάζεσαι θυσίες που ενίοτε γίνονται καταστροφικές.
O Terence Fletcher (J.K.Simmons) είναι διευθυντής του μουσικού σχήματος Jazz στο Shaffer Conservatory, το περίφημο μουσικό Σχολείο της Νέας Υόρκης. (Θα πρέπει να αναφέρω ότι η επιλογή του J.K.Simmons στο ρόλο του δάσκαλου μουσικής ήταν πρόταση της Helen Eastbrook, μιας των παραγωγών της ταινίας.) Ο Andrew Neiman (Miles Teller), σπουδαστής της Jazz, στα τύμπανα, ταλαντούχος, φέρελπις.
Το πάθος του Fletcher για τελειότητα, για άψογη εκτέλεση, για την λεπτομέρεια που κάνει την διαφορά, για μουσική ανατροπή, για την ανάδειξη νέων μουσικών μέσα από την δεξαμενή των ταλέντων που φοιτούν στο εν λόγω σχολείο, δημιούργησαν ένα «τέρας», όπως χαρακτηρίστηκε, ανελέητο με τους μαθητές του, ασυγκίνητα σκληρού στις απαιτήσεις του απέναντί τους, απαιτήσεις που οδηγούν και σε αυτοκτονία.
Το πάθος του Fletcher για τελειότητα, για άψογη εκτέλεση, για την λεπτομέρεια που κάνει την διαφορά, για μουσική ανατροπή, για την ανάδειξη νέων μουσικών μέσα από την δεξαμενή των ταλέντων που φοιτούν στο εν λόγω σχολείο, δημιούργησαν ένα «τέρας», όπως χαρακτηρίστηκε, ανελέητο με τους μαθητές του, ασυγκίνητα σκληρού στις απαιτήσεις του απέναντί τους, απαιτήσεις που οδηγούν και σε αυτοκτονία.
Κυριολεκτικά ματώνουν οι υποψήφιοι για την επιτυχία.
Τον γνωρίζουμε μέσα από την σχέση του με έναν από τους μαθητές του, έναν προικισμένο και παθιασμένο drummer. Επιβεβαιώνεται αυτό που είδαμε και επίσης ακούσαμε μέσω του διαλόγου για τις σχέσεις του με άλλους μουσικούς σε προηγούμενες συνεργασίες του.
Μέχρι που μπορεί να φθάσει η πίεση ενός δάσκαλου; Που σταματάει η απαίτηση; Υπάρχει ηθικό δίλημμα για τον βαθμό πίεσης;
Το αποτέλεσμα, το μουσικό κομμάτι που ακούμε όταν τελειώνει μία ημέρα και που μας ταξιδεύει μακριά σε χρόνο και τόπο, αυτό που απολαμβάνουμε σε ένα δημόσιο χώρο διασκέδασης, σε μία συναυλία και βιώνουμε την ευχαρίστηση της μοναδικότητας του, δεν ξεκίνησε για πάρτη μας ανώδυνα. Πόση προσπάθεια απαίτησε από τον καλλιτέχνη; Πόση τρυφερότητα και προσωπικές στιγμές του θυσιάστηκαν, ποιο «εγώ» του έγινε κομμάτια;
Είναι μεγάλα τα ερωτηματικά που ο σκηνοθέτης σεναριογράφος αριστοτεχνικά πρόβαλε.
Εξαιρετικές οι ερμηνείες των πρωταγωνιστών, δεν θεωρώ ότι υπήρχε δεύτερος ρόλος. Τα βλέμματα των μουσικών, τα ασύγκριτα editing cuts, ο τέλειος ήχος, οι εκτελέσεις, όλα μαζί συνέβαλαν στο άρτιο αποτέλεσμα.
Οι μουσικοί που συμμετείχαν στο έργο ήταν βέβαια επαγγελματίες, τουλάχιστον οι περισσότεροι, παρ’ όλα αυτά, εξαιτίας της σκηνοθεσίας και του editing, ενσωματώθηκαν τέλεια και συμμετείχαν άψογα στο δράμα.
Αναρωτήθηκα πόσοι και ποιοι αυτοί που συνέβαλλαν ώσπου η κίνηση ενός χεριού, μιας μπαγκέτας, ενός κεφαλιού, έφθασαν σε μένα τον θεατή με αυτή την αναμφισβήτητη ενέργεια και αρτιότητα και με καθήλωσαν.
Θέμα, ήχος, συντονισμός, κίνηση, όλα σε μια τέλεια αρμονία.
Με συνόδεψε για χρόνο αρκετό η απολυτότητα του Fletcher, η σκληρότητα του σαν μαστίγωμα, εξ ου και ο τίτλος της ταινίας. Επίσης, το μουσικό κομμάτι που προβάρεται και θα οδηγήσει στην ανάδειξη είναι το «Whiplash» του Hank Levy. Με συνόδεψε για πολύ χρόνο ο ήχος του. Με την ερώτηση, ποια όρια επιτρέπεται να διαβεί κάποιος που θέλει το καλό μου, την ανάδειξη μου;
Με συνόδεψε η εναρμόνιση και αυτοκυριαρχία του.
Η σχέση «δάσκαλος - μαθητής», μήπως ήταν σχέση «θύτης - θύμα»; Ή «εξουσιαστής - εξουσιαζόμενος;» Ο τελικός σκοπός, πόσα να επιτρέπει;
Ο σκηνοθέτης (λέγεται ότι) εμπνεύστηκε το σενάριο από την φοίτηση του σε ένα παρόμοιο μουσικό σχολείο και συγκεκριμένα από έναν δάσκαλο.
106 λεπτά, δικά σας.
* Ένα μέρος του κόσμου της Jazz, μετά την προβολή της ταινίας, εσωτερικεύοντας το πρόβλημα, θεώρησε ότι θίγεται και αδικείται. Wickman, Forrest (October 11, 2014). «What Whiplash gets wrong about genius, work, and the Charlie Parker myth».
Σκηνοθέτης Damien Chazelle
Σενάριο Damien Chazelle
Φωτογραφία Sharone Meir
Μουσική Justin Hurwitz
Editing Tom Cross
Ηθοποιοί
Miles Teller Andrew Neiman.
J. K. Simmons Terence Fletcher
Paul Reiser Jim Neiman, (πατέρας του Andrew)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου