Πλανήτης Ωκεανός (Planet Ocean) - 2012

Αν εκτιμάς ότι δεν σε αφορά το τι συμβαίνει στο περιβάλλον, αν θεωρείς τον εαυτό σου αθώο για ό,τι συμβαίνει σ’ αυτό, αν θεωρείς ότι είσαι αδύναμος να συμβάλλεις στην σωστή διαχείριση του, αν πιστεύεις ότι άλλες από τα του περιβάλλοντος είναι οι προτεραιότητες σου, τότε πρέπει να γίνεις εσύ ο θεατής της νέας ταινίας των Michael Pitiot & Yann Arthus Betrand, Planet Ocean.
Μοιάζει υπερβολή η εισαγωγή μου και ίσως περνάει τα όρια της ορθότητας, όμως η κατάσταση στην «αυλή» μας το επιβάλλει. Η ταινία είναι επίτευγμα σε ό,τι αφορά την κάλυψη του θέματος 'ωκεανός'. Διεισδυτική, αισθητικά άρτια, μουσική επένδυση αξιοσημείωτη. Θα σημείωνα ως μη απαραίτητα τα διδάγματα στο τέλος, ή διακριτικότερα. Δεν πιστεύω ότι όποιος είδε την ταινία χρειάζεται δίδαγμα. Ίσως φταίει ότι στην χώρα μας εξαιτίας των κατηχητικών γίναμε ευαίσθητοι επί του θέματος 'ηθικόν δίδαγμα'.
Τόσο η επιστημονική δουλειά όσο η τεχνική και τεχνολογική κάλυψη σε αφήνουν άφωνο. Δεν ταξιδεύεις σε τέτοιο βάθος, έστω κι αν το footage είναι δανεικό. Κάποιος θαρραλέος, ή μάλλον κάποιοι, το κάνανε, κι εγώ, στην πολυθρόνα μου, αναφώνησα. Αυτό που κάνουν οι αριθμοί στις συνειδήσεις είναι συγκλονιστικό. Τόσο στο Home όσο και σε αυτήν την ταινία σε καθηλώνουν, ιδιαίτερα όταν τα νούμερα συνδέονται με εικόνα. Και τι εικόνα!

Η κάμερα πηγαινοέρχεται από την ομορφιά στην ασχήμια, στην εγκληματική συμπεριφορά του ανθρώπου προς το περιβάλλον, στο παράξενο και οικείο, στο γραφικό και αποκρουστικό, στο φανερό και κρυφό, με τέχνη περισσή με ακρίβεια, αριστουργηματικά.
Υπάρχει βεβαίως από πριν και διαθέσιμη, η καταπληκτική δουλειά των Cousteau, παππού, γιαγιάς, παιδιών και εγγονών αντίστοιχα. Είναι πολύτιμη κληρονομιά στην ανθρωπότητα, αλλά η παρούσα ταινία Planet Ocean διεκδικεί μία άλλη θέση στο χώρο του θεάματος. Η συμβολή και φαντάζομαι η χορηγία της Omega αξιέπαινη.
Μαζί με άλλες δημιουργίες όπως: Koyaaniqatsi (1982), Naqoyqatsi Powaqqatsi (1988) του Godfrey Reggio, ο Microcosmos (1996) των Claude Nuridsany & Marie Pérennou, Earth Flight BBC (2011) του John Downer, το Winged Migration (2001)των Jacques Cluzaud, Michel Debats & Jacques Perrin, αποτελούν ένα νέο είδος τέχνης που συνδυάζει αισθητική, μύθο, μουσική, απόλαυση, εγρήγορση, ευαισθητοποίηση. Θέλεις να το χαρίσεις, να το μοιραστείς. Γοητεία και προβληματισμός. Αναγκαιότητα δράσης.

Από την Σαγκάη, στη Νιγηρία, από την Ινδονησία στον Παναμά. Από την ταπεινή σαρδέλα στο καλαμάρι βαμπίρ. Από το πλαγκτόν που προσπερνούμε, στην σφυροκέφαλη φάλαινα. Από τα θηρία, μεταφορείς εμπορευματοκιβωτίων, στα νεκροταφεία πλοίων και στους ξεχασμένους ψαράδες της Αφρικής, εκεί που ο άνθρωπος γίνεται ένα με την σκουριά του πλοίου, για ένα αμφιβόλου ποιότητας και μηδαμινής ποσότητας γεύμα. Γρήγορα περνάς από την ενημέρωση, στον θαυμασμό, στην αναστάτωση, στην αγωνία της επόμενης μέρας του κόσμου μας.
Δεν ξέρω αν μπορέσω να ξαναδώ αδιάφορα το κύμα να σπάει στην ακτή, αν θα διαλέξω απροβλημάτιστα τα ψάρια, αν χαιρετίσω το άνοιγμα της νέας αλιευτικής περιόδου.

Είναι γεγονός ότι ωριμάζουμε μαζί με τα προβλήματα. Είχα παρακολουθήσει, με αδιαφορία ομολογώ, την εισήγηση μιας ευρωβουλευτή το 1996 στο Ευρωκοινοβούλιο για την νέα οδηγία για την αλιεία. Ήμουν μακράν του προβλήματος. Ήταν εποχή που πίστευα ότι οι μηχανότρατες πρόσθεταν στην οικονομία του τόπου. Σε μία 20ετία επιταχύνθηκαν τα προβλήματα, μάλλον σύμφωνα με την ταινία επιταχύνθηκε ο ρυθμός εμφάνισης των συνεπειών μιας αλόγιστης χρήσης των πόρων μιας υπεραλίευσης, μιας υπεροπτικής συμπεριφοράς απέναντι στους προηγούμενους της διατροφικής μας αλυσίδας. Όπως προκύπτει, ο μόνος κυνηγός μας οι συνέπειες των πράξεων μας. Έτσι προσέγγισαν το θέμα οι δημιουργοί της ταινίας. Και εμείς συμφωνήσαμε.
Χάνεσαι στα ρεύματα των ωκεανών, τρομάζεις από το απύθμενο της ύπαρξης των, την σοφία της συνύπαρξης από την αποκατάσταση της υπερβολής. Δεν συγχωρεί η φύση την υπερβολή που εμείς για τις υποτιθέμενες ανάγκες μας επιβάλλουμε. Στο τέλος, ένας-ένας οι συντελεστές, ως συνδημιουργοί παρουσιάζονται σεβόμενοι την συνύπαρξη και συνεργασία ως άλλο κοπάδι σκουμπριών. Ήταν αλυσιδωτή η προσφορά του καθένα και αναπόσπαστος κρίκος η δουλειά του καθενός. Χωρίς το δικό του, δικό της κομμάτι, απραγματοποίητο το αριστούργημα.

Οι φάλαινες φυσητήρες ονειρεύονται με το κεφάλι προς τα κάτω, είδα στην ταινία. Εγώ ονειρεύομαι με το κεφάλι προς τα πάνω κι ελπίζω σε ένα καλύτερο αύριο με την ευχή να εξακολουθώ να κολυμπώ στην θάλασσα κι όχι σε πισίνα. Να απολαμβάνει τον βυθό μαζί με την αθερίνα και η εγγονή μου. Να μυρίζει ιώδιο η αύρα της θάλασσας τα καλοκαιρινά βράδια κι όχι βόθρο, να εξακολουθούν να τραγουδούν τα νήπια το «…πολύ κουράστηκες ψαρά, τα ψάρια είναι δικά σου και πούλα τα στην αγορά να θρέψεις τα παιδιά σου…»

Σκηνοθέτες :                                     Michael Pitiot, YannArtus Bertran
Κείμενο:                                            Lucy Allwood( μετάφραση), Μichael Pitiot
Aφήγηση:                                         Josh Duhamel
Mουσική:                                          Armand Amar
Φωτογραφία:                                    Andy Casagrande
Αεροφωτογραφία:                             Nel Boshoff
Υποβρύχια φωτογράφηση:                 Denis Lagrange
Χειρισμός κάμερας:                            Paul Wildman