Πορτοκάλια στον Ήλιο (Oranges and Sunshine) - 2010

Ένα από τα πιο επώδυνα σκάνδαλα των νεότερων χρόνων, την οργανωμένη απέλαση παιδιών, στις 10ετίες ’50 –‘60 από το Ηνωμένο Βασίλειο στην Αυστραλία αποκάλυψε η Margaret Humphreys, κοινωνική λειτουργός από το Nottingham, το 1980.

Αυτό έκανε ταινία το 2010 ο Jim Loach σε σενάριο της Rona Munro με πρωταγωνιστές τους Emily Wation, David Wenham, Hugo Weaving.

Υπερπηδώντας αλλεπάλληλα εμπόδια κι αψηφώντας αμέτρητους κινδύνους η Margaret αποκάλυψε και έδωσε στη δημοσιότητα αυτή την τραγωδία, ενώ βοήθησε χιλιάδες οικογένειες να ανταμώσουν, να ενωθούν μετά από χρόνια χωρισμού, πίκρας και μοναξιάς.

Ο Jim Loach επιχείρησε με την ταινία να παρουσιάσει αυτήν την τραγωδία βήμα βήμα, δίνοντας χώρο στους ίδιους τους τραγωδούς και τις συνισταμένες του δράματος. Κρατάει απόσταση από καταγγελίες. Αφήνει αναπάντητη την αιτία και το λόγο της απέλασης. Μένει στον αγώνα του ατόμου απέναντι στο σύστημα, της κοινωνικής λειτουργού απέναντι στην κυβέρνηση, στην εκκλησία, στην έλξη των ατόμων να εκμεταλλευτούν την σκανδαλοθηρική προσέγγιση των μέσων ενημέρωσης, απέναντι στο δράμα των «απελαθέντων». Κυρίως εστιάζει στην πραγματικότητα, στις κατακερματισμένες προσωπικότητες των πρωταγωνιστών αυτού του απάνθρωπου γεγονότος, 176.000 παιδιά, λέγεται, απελάθηκαν μαζικά. Ενήλικες πια αφηγούνται αυτό που τους συνόδεψε από τα πρώτα τους βήματα στην ζωή η έλλειψη της μάνας, της οικογένειας, η βία της πατρίδας, η βαρβαρότητα κι η ψυχασθένεια των δήθεν ευεργετούντων, η έλλειψη ταυτότητας, ο μόχθος, η σεξουαλική εκμετάλλευσή τους, ο πόνος, η μοναξιά και το κυριότερο το «γιατί δεν με ήθελε εμένα η μάνα μου». Παιδιά που τους υποσχέθηκαν ένα ψέμα, ήλιο και πορτοκάλια, και έλαβαν σκοτεινιά. Στην καλύτερη περίπτωση βίωσαν κούραση κι εκμετάλλευση, στην χειρότερη δέχτηκαν βία σωματική και ψυχολογική. Άσβεστη η επιθυμία τους για την επανασύνδεση με την οικογένεια, με τη μάνα.

Ακολουθούμε τον αγώνα της Margaret. Ακολουθούμε το τι σημαίνει μόνος απέναντι στο πλήθος, στο σύστημα. Το τι σημαίνει το εγώ μπροστά στο σκοπό. Ποιους έχεις ανάγκη. Τι σημαίνει στήριξη σε ένα στόχο τέτοιου μεγέθους. Η ταινία είναι αρκετές φορές αργή. Ίσως για να ενισχύσει την δραματικότητα. Για κάποιους υπερβολικά εκθειασμένος ο αγώνας της Margaret.. Εστιάζει σε πληροφορίες που ξέρεις ότι χρησιμοποιήθηκαν εμβόλιμα στην αφήγηση. Έλλειψη άλλου μέσου; Δεν είναι σαφές. Απλοϊκά θα έλεγα. Όπως κάποιες υπερβολικές αντιδράσεις, θετική ή απορριπτική προς αυτήν, απότομες εναλλαγές πλάνων. Παρόλα αυτά η ταινία δεν ήταν απλοϊκή.

Ακολουθώντας ο Jim Loach τα χνάρια του πατέρα του Ken Loach κινήθηκε σε θέμα κοινωνικού περιεχομένου, χωρίς να αγγίζει τις αιτίες, το άκαμπτο απρόσωπο προσωπείο της εξουσίας, των αρχών, της εκκλησίας.  Επιλέγει με αυτόν τον τρόπο την ρεαλιστική καταγραφή αντί της πολιτικής ανάλυσης. Δεν ενοχλεί. Αντίθετα αφήνει ελευθερία στον θεατή για να οδηγηθεί στα συμπεράσματα ή να ξαναδιαβάσει την ιστορία των εμπλεκομένων χωρών των αναφερόμενων δεκαετιών. Προτρέπεται έμμεσα να επανεξετάσει τον ρόλο των κοινωφελών ιδρυμάτων, των εκκλησιαστικών αδελφοτήτων και το γιατί της φιλανθρωπίας, τον εφησυχασμό και το αφήνω στους άλλους την εφαρμογή του νόμου, της τάξης, της αλληλεγγύης.