14 Μαΐου 2016

Σουφραζέτες (Suffragette) - 2015

Ο όρος «σουφραζέτα» προέρχεται από τη λέξη «suffragist», που δηλώνει τον υποστηρικτή του «suffrage», δηλαδή του δικαιώματος ψήφου. Στο Ηνωμένο Βασίλειο στις αρχές του 20 ου αιώνα οι Σουφραζέτες ήταν συνήθως γυναίκες από τη μεσαία τάξη, με επισφαλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση, οι οποίες επιθυμούσαν να βελτιώσουν τις ζωές τους. Στην άρνηση της κυβέρνησης και της κοινωνίας να τους δοθούν ίσα δικαιώματα με τους άνδρες, κατ αρχήν το δικαίωμα της ψήφου, προχώρησαν κατά προτροπή της Emmeline Pankhurst σε ριζοσπαστικές και βίαιες πράξεις χωρίς βέβαια ανθρώπινα θύματα, προκειμένου να εισακουσθούν, όπως να καίνε γραμματοκιβώτια, να αλυσοδένονται σε κάγκελα, να προκαλούν εμπρησμούς και να λιθοβολούν τζαμαρίες εφημερίδων και καταστημάτων. Φυσικά και η αντίδραση της κυβέρνησης ήταν βίαιη και οι σουφραζέτες ξυλοκοπήθηκαν, χλευάσθηκαν, υποτιμήθηκαν και φυλακίσθηκαν πολλές φορές. Ήταν ένας τρόπος να σπάσει το ηθικό τους και να συνετιστούν μια και ως γυναίκες κατά την γνώμη τους δεν διέθεταν την σύνεση και την λογική ενός άνδρα…
Μία δε εξ αυτών, στην προσπάθειά της να υψώσει την σημαία τους σε αγώνες ιπποδρομίας, εισήλθε στο διάδρομο αγώνος, στάθηκε μπροστά στο άλογο του Βασιλιά και ποδοπατήθηκε καταλήγοντας στα τραύματα της σύντομα. Προκάλεσε το παγκόσμιο ενδιαφέρον και κατακραυγή, κάλεσε με το θάνατο της την κοινή γνώμη να δει το πρόβλημα και να αγκαλιάσει τον αγώνα τους.
Ήταν μία μικρή εισαγωγή για το περιεχόμενο της ταινίας. Θεωρητικά αυτό διαπραγματεύεται. Όμως η σκηνοθέτης Sarah Gavron και η σεναριογράφος Abi Morgan προκειμένου να αφηγηθούν την ιστορία αυτού του κινήματος, χρησιμοποίησαν ένα πρόσωπο, την Maud (Carey Mulligan) ως μία εκ των πολλών και εστίασαν στην προσωπική της ιστορία θέλοντας να δημιουργήσουν αμεσότητα και την ματιά του θεατἠ σε ένα υποτίθεται λυμένο θέμα, αυτό της ισότητας των δύο φύλων. Ως χαρακτήρες στην ταινία υπάρχουν και ιστορικά αληθινά πρόσωπα, όπως αυτό της Emmeline Pankhurst που υποδύεται, ένας ρόλος αστραπή, η Μeryl Steep, και άλλες, όπως η Edith Ellyn (Helena Bonham Carter), αν και δεν είναι αληθινό πρόσωπο, εμπνεύστηκε ουσιαστικά από την Edith Garrud και η Emily Wilding Davison, αυτή που έπεσε στον ιππόδρομο.
H Μaud είναι εργάτρια σε ένα πλυντήριο, δύσκολη δουλειά ανθυγιεινή. Εκεί μέσα γεννήθηκε και εκεί θα πέθαινε, όπως η μητέρα της και τόσες άλλες, για ψίχουλα ως αμοιβή και υπηρεσίες άλλου τύπου αν ήταν της αρεσκείας του επιστάτη και λαίμαργου επιπλέον για φρέσκια σάρκα. Η υγεία των γυναικών κατεστραμμένη, λόγω συνθηκών και ωραρίου. Αναπνευστικές δυσκολίες, φυματίωση, εγκαύματα, κιρσοί.
Αδιάφορη η Μaud αρχικά για το κίνημα, θα ενδώσει σχεδόν από σύμπτωση όμως, κατά την γνώμη μου -έτσι τουλάχιστον εισέπραξα-, βλέποντας τον επιστάτη να επαναλαμβάνει τις σεξουαλικές ενοχλήσεις στην μικρότερη των εργατριών, ξαναβιώνοντας ουσιαστικά την δική της προσωπική εμπειρία, και νιώθοντας ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται και ίσως, αν παραμείνει απαθής, η μελλοντική της κόρη θα συνεχίσει τον ίδιο άθλιο τρόπο ζωής.
Η συμμετοχή της το κίνημα θα της δώσει ελπίδα και όνειρα, όμως θα της στερήσει την ελευθερία, θα φυλακισθεί ,θα της στερήσει το σπίτι της, τον άνδρα της, και το πλέον επώδυνο, το παιδί της.
Την ιστορία της ταινίας θα αφηγηθούν η σκηνοθέτης χρησιμοποιώντας τέσσερις κάμερες, έχοντας ως βασικά χρώματα το γκρι και το πράσινο της σημαίας τους όταν αναφέρεται στις γυναίκες και θερμότερα χρώματα για αντίθεση στους άνδρες, παράδειγμα οι λήψεις στην Βουλή.
Το πρόσωπο της Μaud και οι εστιάσεις σ’ αυτό, χάριν στον Edu Grau, για την ένταση και την δραματικότητα της σκηνής, είναι αυτές που προκαλούν και την δική μας συμμετοχή στο δράμα.
Η μουσική του Alexandre Desplat ως συνήθως διακριτική και συμβοηθούσα.
Το σενάριο θα μπορούσε να είναι καλύτερο. Παιδικός ο διάλογος στην Βουλή. Αστοχίες, όπως πόσο γρήγορα ξέχασε τον πόνο του αποχωρισμού του παιδιού της, υπήρξαν κι άλλες. Όμως ήταν μία δυνατή ταινία που μίλησε για ένα θέμα που δεν συζητήθηκε ούτε κινηματογραφήθηκε. Ούτε με πείθουν φωνές όπως παλιά ξινά σταφύλια. Και το θέμα της σκλαβιάς επίσης έληξε, αλλά ακόμη μιλούμε γι αυτό, ὀπως κι αυτό του Ολοκαυτώματος.
Ούτε πιστεύω ότι λύθηκε. Αξίζει να δει κανείς πότε δόθηκε δικαίωμα ψήφου για να πεισθεί. Δεν υπήρξε μία πειστική απάντηση. Τι δεν μπορούν να κάνουν οι γυναίκες; Απλά δεν εκχωρὠ ότι έχω και μάλιστα σε κάποιον που δεν θεωρώ ίσο. Παράδειγμα στην Ελλάδα δόθηκε το 1952, στην Ελβετία το 1971 και στην Σαουδική Αραβία το 2015.
Στη δε Αγγλία, μετά το πολυπαθές 1912 των Σουφραζετών, πήρε 15 χρόνια για να δικαιωθούν, δηλαδή το 1928. Αν στον δυτικό λεγόμενο κόσμο έχει θεσπισθεί η ισότητα, δεν σχολιάζω τα στερεότυπα, παραμένει ένας υπερβολικά μεγάλος αριθμός γυναικών που ζουν ανελεύθερες, ως αντικείμενα και όχι ως υποκείμενα, που υφίστανται άγρια βία, που η ζωή τους είναι προς κατανάλωση και τέρψη των ανδρών, που δεν μετράει ως ψήφος αλλά και ούτε ως άνθρωπος.
Εκτιμώ ότι η ταινία της Sarah Gavron άνοιξε ένα δρόμο για να ακουσθούν κι άλλες φωνές, από άλλους δημιουργούς και ίσως με άλλη άποψη. Για να δείξω το μέγεθος της υφιστάμενης προκατάληψης, υπάρχει κριτικός που προκειμένου να μην πει την γνώμη του για ένα ξεπερασμένο θέμα, πάντα κατά την γνώμη του, κατέθεσε από τις σπάνιες φορές μόνο την άποψη των συντελεστών της εν λόγω ταινίας.
Παρ όλο που είχα ασχοληθεί με θέματα ισότητας και ήμουν εξοικειωμένη με τα προβλήματα και τις δυσκολίες, τις αντίξοες συνθήκες, ταρακουνήθηκα από την ιστορία που νόμιζα ότι ήξερα. Ο κινηματογράφος έχει αυτήν την δύναμη μέσα στην εικονικότητα του.

Σκηνοθέτης: Sarah Gavron
Σενάριο : Abi Morgan
Φωτογραφία: Edu Grau
Μουσική: Alexandre Desplat
Ediding: Barney Pilling
Ηθοποιοί
Carey Mulligan: Maud Watts[5]
Helena Bonham Carter: Edith Ellyn.[6][7][8]
Meryl Streep: Emmeline Pankhurst[4]
Natalie Press: Emily Davison
Anne-Marie Duff: Violet Miller[9]
Romola Garai: Alice Haughton[9]
Ben Whishaw: Sonny Watts[9]
Brendan Gleeson: Steed[9]
Samuel West: Benedict[9]
Adrian Schiller: David Lloyd George